Thảm họa kinh hoàng làm chao đảo kinh tế thế giới

KTĐT - Đã 3 ngày trôi qua kết từ khi trận động đất mạnh 9.0 độ Richter tạo sóng thần cao tới 10m tại vùng Đông bắc Nhật Bản gây hậu quả khủng khiếp khiến đất nước Mặt trời mọc và cộng đồng quốc tế chưa hết bàng hoàng.

>>> Lò phản ứng số 3 nhà máy điện Fukushima phát nổ

Theo thống kê ban đầu, trận siêu động đất lớn chưa từng có tại Nhật Bản trong vòng 140 năm qua khiến ít nhất 1.000 người chết và khoảng 10.000 người mất tích; cơ sở hạ tầng của hàng chục thành phố, thị trấn ven biển Nhật Bản bị tàn phá nặng nề.Đặc biệt, trận động đất đã khiến nước Nhật đang phải nỗ lực hạn chế các vụ nổ và rò rỉ hạt nhân từ các nhà máy điện do hậu quả của động đất. Hiện cộng đồng quốc tế, trong đó có Việt Nam đang chia sẻ tình cảm với Nhật Bản, nỗ lực khắc phục hậu quả nặng nề do thảm họa động đất, sóng thần gây ra.

Ngày 11/3 một trận động đất mạnh 9.0 độ Richter ảnh hưởng tới một vùng rộng 200 km, dài 500 km đã gây sóng thần cao tới 10m tại vùng Đông bắc Nhật Bản. Những dư chấn đã kéo theo một đợt sóng thần di chuyển với tốc độ 720km/h, tấn công Nhật Bản và tràn qua cả Thái Bình Dương, dẫn đến cảnh báo sóng thần tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ngoài ra, trận siêu động đất trên đã dịch chuyển đảo chính của Nhật Bản khoảng 2,4m và nâng Trái đất khoảng 10 cm trên trục của nó. Trận động đất này được coi là mạnh nhất tại Nhật Bản từ trước tới nay đã trở thành tin nóng trên trang nhất tất cả các báo quốc tế những ngày cuối tuần, làm lu mờ những nỗi lo giá dầu hay lạm phát lương thực. Dường như cả thế giới đang ngóng về quốc gia châu Á này và cầu nguyện. Hiện Nhật Bản đang nỗ lực khắc phục hậu quả nặng nề do thảm họa kép gây ra. Cộng đồng quốc tế cũng đã và đang chia sẻ tình cảm và hành động cùng nhân dân Nhật Bản vượt qua khó khăn.

Thiệt hại nặng về người

Trận siêu động đất kèm sóng thần này đã khiến ít nhất 2.000 người thiệt mạng. Thiệt hại về người chắc chắn sẽ tăng lên do nhiều khu dân cư vùng duyên hải đã bị quét sạch. Đặc biệt, riêng tại thị trấn Minamisanriku (tỉnh Miyagi) khoảng 10.000 người được coi là mất tích, chiếm đến hơn một nửa số dân 17.000 người nơi đây. Thành phố Rikuzentakata (tỉnh Iwate) với khoảng 23.000 dân, gần như bị phá hủy hoàn toàn vì sóng thần đổ vào đây cao tương đương chiều cao của tòa thị chính. Một số thị trấn, thành phố tại Miyagi và Iwate vẫn đang trong tình trạng lụt lội nghiêm trọng.

Ngay sau khi thảm họa xảy ra, Chính phủ Nhật Bản đã nhanh chóng triển khai các biện pháp cứu trợ và hỗ trợ cần thiết vớisố binh lính tham gia cứu trợ lên 100.000 người. Tuy nhiên, các hoạt động này đang gặp khó khăn bởi nhiều dư chấn liên tiếp xảy ra, hệ thống giao thông bị phá hỏng. Hiện có 6 tỉnh của Nhật Bản phải gánh chịu hậu quả của động đất. Tại các địa phương này đã có 2.100 điểm lánh nạn nhằm đáp ứng cho 4 triệu người.

Tác động mạnh đến kinh tế

Bên cạnh thiệt hại về người, trận động đất xảy ra đúng vào thời điểm tồi tệ của Nhật Bản khi nước này đang phải đối mặt với giảm phát và thâm hụt ngân sách. Vấn đề đặt ra là sau động đất, Chính phủ Nhật sẽ dựa vào nguồn lực nào để tái thiết khi tăng trưởng GDP có xu hướng sụt giảm, xuất khẩu gặp khó vì đồng Yen tăng, đặc biệt nợ công đang ở mức hơn 200% GDP. Trước mắt, số tiền thừa trong năm tài chính vừa qua vào khoảng 2,4 tỷ USD sẽ được chi cho khắc phục thiên tai. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn cho rằng kinh tế Nhật Bản sẽ gặp khó khăn trong ngắn hạn, đặc biệt mục tiêu cắt giảm thâm hụt ngân sách 10% nhiều khả năng sẽ không thực hiện được.

Richard Jerram, trưởng bộ phận kinh tế châu Á của Macquarie nhận định: "Chắc chắn sẽ có gián đoạn kinh tế như những gì đã xảy ra ở Kobe và Chuetsu sau động đất". Ngoài việc một loạt nhà máy của Toyota, Nissan, Honda... đã phải ngừng sản xuất, một số vùng trồng lúa gạo của Nhật bị sóng thần tàn phá đúng thời điểm giá lương thực thế giới tăng. Các vùng nuôi trồng thủy sản ven biển, hệ thống cảng và tàu bè đã bị thiệt hại nặng. Bên cạnh đó, trận động đất còn là "cú sốc" với các công ty bảo hiểm khi số tiền bảo hiểm cần chi trả được dự đoán từ 10 - 50 tỷ USD.

Đặc biệt, thị trường vàng phiên 11/3 đã diễn biến theo 2 chiều trái ngược. Sự tàn phá của động đất khiến các nhà đầu tư lo ngại nền kinh tế suy yếu, tăng cường mua vàng để dự trữ và bảo vệ tài sản, đẩy giá vàng lên cao. Bên cạnh đó, hàng trăm nhà máy bị phá hủy đã làm giảm nhu cầu sử dụng dầu của nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới, đẩy giá dầu giảm xuống dưới 100 USD/thùng và giảm áp lực tăng giá lên thị trường vàng.

Ám ảnh nguy cơ rò rỉ phóng xạ

Đặc biệt, trận động đất còn làm hệ thống làm mát của nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi bị hư hỏng nặng và làm rò rỉ chất phóng xạ với mức ô nhiễm phóng xạ là cấp độ 4 (thang từ 0 đến 7). Truyền thông Nhật Bản cho biết, đã có 22 người bị phơi nhiễm phóng xạ, trong đó, 19 người đang được điều trị tại bệnh viện. Nhiều khả năng số người bị phơi nhiễm phóng xạ sẽ tăng cao. Hiện, phạm vi sơ tán khu vực dân cư xung quanh nhà máy đã được mở rộng từ bán kính an toàn ban đầu là 10km lên 20km. Các biện pháp phòng chống và đối phó với rò rỉ chất phóng xạ được tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong khi đó, các chuyên gia vẫn nỗ lực tiến hành các biện pháp làm mát khẩn cấp các lò phản ứng hạt nhân. Cơ quan An toàn Hạt nhân Pháp hôm 12/3 đã cảnh báo, gió tự nhiên có thể sẽ thổi chất bẩn phóng xạ từ vụ nổ nhà máy điện hạt nhân Fukushima ra khắp Thái Bình Dương và gây nên hậu quả nghiêm trọng.

Kinh tế thế giới chao đảo

Các nhà kinh tế thế giới cho rằng, động đất không chỉ gây hậu quả lâu dài đối với nền kinh tế qua việc chính phủ Nhật phải tăng cực mạnh chi tiêu để tái thiết đất nước, mà còn làm rung chuyển kinh tế thế giới.Việc động đất, sóng thần tàn phá nghiêm trọng một trong những khu vực công nghiệp quan trọng nhất của Nhật Bản sẽ tác động lớn kinh tế toàn cầu. Tuy chưa thể đánh giá hết mức độ tổn thất, nhưng GDP của Nhật Bản năm 2011 có giảm 1%. Do Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, nên tổn thất này chắc chắn sẽ có tác động lớn đối với kinh tế thế giới. Ngay sau khi xảy ra động đất, chỉ số Nikkei của Nhật Bản ngày 11/3 đã giảm 1,72%. Giá cổ phiếu của các hãng lớn như Toyota, Sony, Mitsubishi đều lần lượt giảm 1,5%, 2,2% và 2,5%. Dự đoán trong những ngày tới, giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Nhật Bản tiếp tục giảm. Chỉ số của nhiều thị trường chứng khoánchâu Á cũng đã sụt giảm do động đất của Nhật Bản. Chỉ số Thượng Hải giảm 0,9%, chỉ số thị trường Thâm Quyên giảm 1%. Chỉ số Hang Seng của Hong Kong giảm 2%, chỉ số của Hàn Quốc giảm 1,31%, của Singapore giảm 1,04%, của Indonesia giảm 1,27%, của Australia giảm 1,17% và của New Zealand giảm 0,69%.

Giá chứng khoán của các hãng bảo hiểm trên thế giới đều giảm vì khả năng họ sẽ phải trả những khoản tiền lớn trong vụ này. Tại Frankfurt, chứng khoán của Munich Re giảm 4,8% vào lúc mở cửa trong khi Allianz giảm 1,6%. Hai hãng Swiss Re và Hannover Re cũng đều giảm hơn 4%. Theo Công ty tái bảo hiểm Thụy Sĩ (Swiss Reinsurance Co. - SWCEY),bảo hiểm phi nhân thọ hiện có quy mô 12,1 tỷ USD và số tiền chi trả cho động đất lần này ở Nhật Bản lên tới trên 1,5tỷ USD.