Chiều 13/11, tại Manila, Philippines, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 31 và các Hội nghị Cấp cao liên quan, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm 40 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Hoa Kỳ, các Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Phát biểu tại các Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam luôn coi trọng quan hệ với các đối tác, đánh giá cao cam kết của các đối tác tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực, và đề nghị các đối tác tiếp tục tăng cường hợp tác với ASEAN tập trung vào những lĩnh vực ưu tiên và phát huy được thế mạnh của mỗi bên.
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ 5, trao đổi về lĩnh vực chính trị-an ninh, hai bên chia sẻ về tình hình Biển Đông, Bán đảo Triều Tiên, chống chủ nghĩa khủng bố và cực đoan.
Về kinh tế, các nhà Lãnh đạo nhất trí định hướng quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ tiếp tục tập trung vào các lĩnh vực liên quan đến công nghệ cao nhằm hỗ trợ các nước ASEAN nâng cao năng lực về phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), thúc đẩy khởi nghiệp và nền kinh tế số.
Về văn hóa-xã hội, hai bên cam kết tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là hợp tác về thanh niên thông qua các sáng kiến kết nối của Hoa Kỳ.
Tại Hội nghị, ngoài Tuyên bố kỷ niệm 40 năm quan hệ và Tuyên bố Chủ tịch của Philippines, các nhà Lãnh đạo đã ghi nhận văn kiện về “Hợp tác ASEAN-Hoa Kỳ trong thúc đẩy thương mại trong truyền thông và dịch vụ công nghệ thông tin” với mục tiêu hướng tới phát triển kinh tế số và phát triển bền vững.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng chào mừng Tổng thống Donald Trump lần đầu tiên tham dự Hội nghị Cấp cao của ASEAN và đánh giá cao kết quả hợp tác giữa hai bên trong thời gian qua. Thủ tướng hoan nghênh các cam kết của Chính quyền Tổng thống Trump với ASEAN và khu vực, ủng hộ ASEAN thúc đẩy vai trò trung tâm và xây dựng thành công Cộng đồng cũng như thực hiện mục tiêu duy trì môi trường hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực.
Thủ tướng cũng kêu gọi hai bên tăng cường hợp tác về kinh tế, đặc biệt là kinh tế số và kinh tế sáng tạo trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 phục vụ mục tiêu phát triển bền vững và bao trùm của khu vực và toàn cầu.
Trong Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã xem xét và thông qua Tuyên bố về tăng cường hợp tác kết nối cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường liên kết trên các lĩnh vực từ vĩ mô như chính sách, chiến lược phát triển đến vi mô như các dự án giao thông và hợp tác doanh nghiệp để thúc đẩy hơn nữa hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai bên cũng như thúc đẩy gắn kiến giữa Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN (MPAC) và Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc.
Tuyên bố này mang ý nghĩa quan trọng và hỗ trợ thiết thực cho nhu cầu và ưu tiên của ASEAN. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã thông báo sẽ cấp 20.000 suất học bổng, 500 lượt trao đổi khoa học và 1.500 học bổng đào tạo nghề cho ASEAN trong năm 2018.
Hội nghị cũng hoan nghênh và nhấn mạnh các thành công trong việc triển khai trọng điểm hợp tác năm 2017 về du lịch của cả hai bên khi lượng khách du lịch hai chiều đã vượt qua mốc 30 triệu lượt vào giữa năm nay (đây là chỉ tiêu được Trung Quốc đặt ra cho năm 2020).
Nhân dịp này, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố về Hợp tác du lịch khẳng định nhu cầu thúc đẩy hợp tác giữa hai bên, hướng tới việc quảng bá và quản lý du lịch tốt hơn, nâng cao chất lượng và tạo thuận lợi cho du khách, mở rộng nguồn lợi về du lịch cho cả Trung Quốc và các nước thành viên ASEAN.
Tuyên bố đã chỉ ra những nội dung cụ thể cần tăng cường hợp tác nhằm đáp ứng lợi ích trực tiếp của người dân như: tạo điều kiện đi lại và du lịch thuận lợi, nâng cao chất lượng du lịch, đào tạo nguồn nhân lực cho các đơn vị du lịch, tăng cường kết nối, tiếp tục cải thiện và tự do hóa kết nối hàng không và thúc đẩy du lịch tàu biển và du thuyền.
Liên quan đến Biển Đông, tại Hội nghị lần này, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chính thức tuyên bố khởi động tham vấn và đàm phán về nội dung Bộ quy tắc COC, coi đây là cơ sở quan trọng góp phần duy trì hòa bình ở Biển Đông; đồng thời khẳng định lại việc thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố DOC và tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982.
Nhân dịp này, Lãnh đạo hai bên đã thông qua Tuyên bố về thập kỷ bảo vệ môi trường biển và bờ biển ở Biển Đông với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống kinh tế giúp người dân trong khu vực ứng phó với các tác động từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.
Kết thúc Hội nghị, các nhà Lãnh đạo nhất trí 2018 là dấu mốc quan trọng trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc khi hai bên kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược và dự kiến sẽ thông qua Tầm nhìn Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc 2030 tại HNCC ASEAN-Trung Quốc lần thứ 21 vào năm sau. Bên cạnh đó, các nhà Lãnh đạo cũng nhất trí chọn nội dung “sáng tạo” là trọng tâm hợp tác của năm 2018.
Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh việc ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Khung COC và đề nghị sớm tiến hành đàm phán thực chất COC mang tính khả thi và ràng buộc pháp lý.
Về định hướng hợp tác giữa hai bên trong thời gian tới, Thủ tướng chia sẻ quan điểm ủng hộ đề xuất xây dựng Tầm nhìn Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc 2030 của Trung Quốc theo hướng tiếp tục hỗ trợ xây dựng Cộng đồng ASEAN và nhất trí với các nước chọn chủ đề hợp tác ASEAN-Trung Quốc trong năm 2018 là sáng tạo.
Với chủ đề này, Thủ tướng tin rằng hợp tác hai bên trong năm sau sẽ được thúc đẩy theo hướng năng động, sáng tạo nhằm tăng cường khả năng hội nhập và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp ASEAN.
Tiếp đó, trong chiều 13/11 cũng diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hàn Quốc lần thứ 19. Hai bên nhất trí sẽ tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực bao gồm phát triển bền vững, xoá nghèo và tăng trưởng xanh, kinh tế-thương mại, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), thương mại điện tử, tăng cường giao lưu nhân dân, thu hẹp khoảng cách phát triển và nâng cao năng lực liên quan đến an ninh mạng.
Các nhà Lãnh đạo ASEAN hoan nghênh kết quả mà hai bên đã đạt được và mong đợi Hàn Quốc sẽ đóng góp nhiều hơn vào các cơ chế do ASEAN dẫn dắt cũng như góp phần gìn giữ hoà bình và an ninh khu vực.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng chào mừng Tổng thống Mun Che-in lần đầu tiên tham dự Hội nghị Cấp cao với ASEAN, đánh giá cao những kết quả mà hai bên đã đạt được trong năm qua và chia sẻ một số đề xuất nhằm nâng tầm hợp tác trong thời gian tới. Thủ tướng nhấn mạnh hai bên cần tiếp tục đặt hợp tác kinh tế làm ưu tiên hàng đầu, đặc biệt thúc đẩy các hoạt động liên quan đến hỗ trợ nâng cao năng lực, chuyển giao công nghệ và chia sẻ kinh nghiệm quản lý phục vụ phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs).
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nhật Bản lần thứ 20, các nhà lãnh đạo hai bên hoan nghênh và đánh giá cao 03 sáng kiến mới của Nhật Bản trong năm nay, gồm (i) Mạng lưới Sáng tạo ASEAN-Nhật Bản với mục tiêu thúc đẩy các hoạt động về sáng tạo và thiết lập các ngành công nghiệp mới thông qua hoạt động hợp tác và liên kết giữa các doanh nghiệp hai bên; (ii) Sáng kiến Sức khỏe và Y tế châu Á, (iii) Sáng kiến hợp tác về Môi trường ASEAN-Nhật Bản nhằm phát triển cơ sở hạ tầng thân thiện môi trường chất lượng cao, ứng phó ô nhiễm môi trường biển, ứng phó biến đổi khí hậu,… góp phần thúc đẩy thực hiện Chương trình nghị sự về Phát triển bền vững 2030 của Liên Hợp Quốc.
Trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực, Lãnh đạo hai bên nhấn mạnh nỗ lực chung để ứng phó với các thách thức đối với hoà bình, an ninh và ổn định khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông và Bán đảo Triều Tiên. Đáng chú ý, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản nhất trí cần tăng cường hơn nữa hợp tác chống khủng bố, cướp biển, tội phạm mạng và an ninh biển thông qua các hoạt động nâng cao năng lực và chia sẻ thông tin tình báo.
Phát biểu tại hội nghị Thủ tướng nhấn mạnh vai trò của Nhật Bản trong việc hỗ trợ ASEAN tăng cường kết nối và hội nhập khu vực. Thủ tướng cho rằng hai bên cần thúc đẩy hoạt động của Mạng lưới Sáng tạo ASEAN-Nhật Bản, tăng cường gắn kết cộng đồng doanh nghiệp giữa các nước ASEAN và Nhật Bản, thúc đẩy hơn nữa hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo.
Nhân dịp này, Thủ tướng cũng khẳng định Việt Nam sẽ tích cực phối hợp với các nước thành viên ASEAN và Nhật Bản để triển khai hiệu quả các kế hoạch hợp tác giữa hai bên trong vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN-Nhật bản giai đoạn 2018-2021.
Tại các Hội nghị, Thủ tướng cũng chia sẻ quan điểm, lập trường của Việt Nam về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.
Về Bán đảo Triều Tiên, Thủ tướng chia sẻ quan ngại và đề nghị thực hiện nghiêm túc các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đồng thời khẳng định lập trường nhất quán về ủng hộ phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên. Thủ tướng khẳng định Việt Nam sẵn sàng cùng các nước ASEAN đóng góp tích cực vào các nỗ lực chung vì hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực.
Về Biển Đông, Thủ tướng chia sẻ cùng các nước ASEAN và Đối tác những diễn biến phức tạp gần đây có khả năng đe doạ hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông.
Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam mong các đối tác tiếp tục đóng góp xây dựng cho việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, thúc đẩy các bên tự kiềm chế, không tiến hành các hành động làm phức tạp thêm tình hình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý, ủng hộ ASEAN và Trung Quốc thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm hoàn thành Bộ quy tắc COC thực chất và ràng buộc pháp lý.
