Tiếp nối, tái sinh di sản thành những không gian văn hoá, sáng tạo

Ý tưởng cho việc tái thiết những di sản công nghiệp

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Thu Hà cho biết: Hà Nội chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO (UCCN) trong lĩnh vực Thiết kế năm 2019. Từ đó đến nay, mặc dù có hai năm chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 khiến nhiều hoạt động bị đình trệ, Hà Nội đã có nhiều hoạt động để cụ thể hoá những cam kết xây dựng Thành phố sáng tạo. Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết chuyên đề riêng về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, ưu tiên triển khai hiệu quả, thiết thực các chương trình đầu tư  để bảo tồn, tu bổ tôn tạo và phát huy giá trị các di tích trên địa bàn; các dự án, công trình văn hóa trọng điểm.

Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023 được tổ chức từ ngày 17 - 26/11 gồm nhiều nội dung, nhiều hoạt động nhưng sẽ hướng đến vấn đề được dư luận quan tâm hiện nay, đó là ứng xử với những di sản công nghiệp. Ngoài không gian chính là Nhà máy xe lửa Gia Lâm, các hoạt động của Lễ hội còn được tổ chức tại: tháp nước Hàng Đậu, Ga Long Biên, Ga Gia Lâm… đều là những di sản công nghiệp gắn bó với Hà Nội trong thời gian qua.

Nhà máy Xe lửa Gia Lâm ra đời cách đây gần 120 năm. Nơi đây từng là những phân xưởng do người Pháp quản lý, rồi nhà máy về tay chính quyền Cách mạng và từng đóng vai trò quan trọng trong lịch sử ngành đường sắt nước ta. Hệ thống nhà xưởng, máy móc hiện tại được xây dựng, lắp đặt hơn 40 năm trước. Nhắc lại lịch sử của nhà máy là dịp để chúng ta có thể cảm nhận rõ hơn chủ đề của Lễ hội Thiết kế Sáng tạo năm 2023 - chủ đề “Dòng chảy”.

Tôn vinh nguồn lực văn hóa sáng tạo Thủ đô

Đánh giá cao việc TP Hà Nội tổ chức Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023, bà Ramla Khalidi - Quyền Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam chia sẻ: “Năm nay đánh dấu một cột mốc quan trọng – đó là bốn năm kể từ khi Hà Nội trở thành TP đầu tiên của Việt Nam gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO với tư cách là Thành phố Sáng tạo lĩnh vực Thiết kế. Chúng tôi đã được lắng nghe các đồng nghiệp, những người thực hành sáng tạo và người dân Hà Nội chia sẻ những trải nghiệm và ấn tượng tích cực của họ về sự chuyển mình này của thủ đô. Qua những công trình nghệ thuật và sáng tạo, chúng ta có thể nhìn và cảm nhận cách mà sự phát triển của các nguồn lực văn hóa trong TP đã và đang đem lại sức sống mới cho đô thị này. Với hơn một nghìn năm bề dày truyền thống được truyền qua nhiều thế hệ, Hà Nội đang sở hữu tiềm năng để trở thành đơn vị tiên phong trên mọi lĩnh vực phát triển”.

Đồng thời, đại diện UNESCO tại Việt Nam nhận định: Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội, một trong những sáng kiến mà Hà Nội cam kết thực hiện, là ví dụ điển hình cho thấy sự thành công của TP trong việc hiện thực hóa tầm nhìn trở thành thủ đô sáng tạo của Việt Nam. Thông qua quan hệ đối tác công - tư góp phần thúc đẩy một ngành công nghiệp văn hóa sáng tạo vô cùng năng động và hướng đến giới trẻ, Hà Nội đã chứng minh văn hóa có thể được coi là động lực cho phát triển kinh tế xã hội khi huy động nguồn năng lượng trẻ dồi dào để đổi mới và biến thành phố thành một nơi chốn tốt đẹp hơn cho mọi công dân của mình. 

Khơi gợi cảm hứng sáng tạo

Là show Khai mạc Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023, chương trình Nghệ thuật "Dòng chảy” như một lời mời gọi, một niềm cảm hứng gợi lên những ước vọng của cộng đồng, của những nhà sáng tạo. Chương trình nghệ thuật gồm hai chương “Qua miền ký ức" và “Ước vọng" như một lời nhắn nhủ từ quá khứ và bước tới tương lai với điểm tựa từ di sản bản địa.

Điểm nhấn của chương trình là tiết mục “Vọng âm”, trình diễn nghệ thuật sân khấu thời trang quý tộc cổ thời Lê, Lý, Trần và diễu hành kỵ xạ binh, biểu diễn bởi NSND Ánh Dương, NSƯT Trung Vân, NSƯT Quang Cường, NSƯT Nguyễn Quyên (cùng các nghệ sĩ Nhà hát Tuồng Việt Nam), Kèn chiến NSƯT Ngọc Khánh, nhóm múa, Đội Kỵ xạ trang phục chiến tướng thời Trần, 30 người mẫu và các phục trang cổ của Vạn Thiên Y.

Bên cạnh đó, chương trình còn bao gồm rất nhiều những tiết mục hấp dẫn khác như: Liên khúc Qua miền ký ức như một hành trình giai điệu xuyên suốt văn hóa Việt. Liên khúc là sự kết hợp với bản phối đương đại từ chất liệu dân gian truyền thống Việt Nam như: dân gian Bắc bộ, Lưu thủy kim tiền, Lý ngựa ô… Màn trình diễn có sự tham gia của các ca sĩ, nghệ sĩ tài năng: Chỉ huy dàn nhạc Đồng Quang Vinh, Nghệ sĩ Violin Thiện Minh, Nhóm Oplus, Bảo Trâm Idol.

Điểm đặc biệt, không gian sân khấu chính được thiết kế với triết lý Việt xưa “Nương theo cảnh quan" nhằm tôn vinh và hòa mình vào bối cảnh địa lý đặc thù di sản công nghiệp của Nhà máy xe lửa Gia Lâm. Màu sắc ánh đèn phản chiếu lên kết cấu không gian với mỗi tác phẩm trình diễn mang lại cảm xúc cuốn hút ở mọi điểm nhìn. Thiết kế ánh sáng đa điểm, tạo ấn tượng mạnh về mặt thị giác đồng thời là điểm nhấn cho không gian tổng thể của sân khấu chính.