Thời gian qua, Bắc và Trung bộ chứng kiến những đợt nắng nóng kéo dài kỷ lục trong 27 năm qua dẫn đến tiêu thụ điện tăng cao khi khách hàng sử dụng nhiều thiết bị làm mát. Theo thống kê, đã có hơn 3,1 triệu khách hàng trong tổng số 26 triệu khách hàng sử dụng điện sinh hoạt trên cả nước có mức tiêu thụ điện của tháng 5 cao hơn 30% so với tháng 4. Trong số này, có tới gần 1 triệu khách có mức tiêu thụ điện tăng 50%. Thậm chí, có tới hơn 215.000 khách hàng có mức tiêu thụ điện tăng trên 300% so với tháng 4.
Nhu cầu sử dụng điện tăng cao, sản lượng điện cũng vì thế mà tăng là chuyện bình thường. Tuy nhiên, vấn đề chính ở biểu giá tính điện đã cho thấy nhiều bất cập. Mặc dù đã nhiều năm kiến nghị sửa để phù hợp với điều kiện thực tế tỷ trọng dùng điện giữa các hộ, nhất là khi số hộ tiêu thụ dưới 50 kWh đã ít hơn trước nhưng đến nay vẫn chưa có sự điều chỉnh.
Thực tế từ bậc thang số 3 ( trên 100 kWh), giá đội lên cao. Theo số liệu của Bộ Công Thương, trong số 25,8 triệu khách hàng dùng điện sinh hoạt, tỷ lệ dùng điện dưới 100 kWh (bậc 1 và 2) chiếm 35,8%. Số hộ dùng 101-300 kWh (bậc 3 và 4) khoảng 40%. Hộ sử dụng trên 300kWh chiếm chưa đến 15% và trên 400 kWh chỉ 7%. Như vậy, nhóm khách hàng sử dụng điện ở mức độ trung bình (khoảng 300 kWh) là nhóm chịu bước nhảy giá lớn nhất trong bậc thang giá điện hiện hành. Hiện nay, mức tiêu thụ điện phổ biến của người dân trong khoảng 201 - 300 kWh. Điều đó cho thấy, khi tỷ trọng dùng điện thay đổi, lượng hộ dùng ít điện giảm đi và tăng mạnh ở phân khúc 200 - 300 kWh/ tháng thì cần tính toán lại sát thực tế hơn để mức giá ở các bậc này không nên quá cao so với mức giá bán lẻ bình quân như hiện nay.
Một bất cập hiện nay với giá điện chính là vẫn còn tình trạng Chính phủ cho phép bù chéo. Điều đó có nghĩa là giá bán lẻ điện bình quân được xây dựng cho nhiều nhóm khách hàng gồm: Sản xuất, kinh doanh, hành chính sự nghiệp, sinh hoạt... và có sự phân biệt khác nhau. Hiện người sử dụng điện sinh hoạt và kinh doanh phải trả giá điện cao hơn giá bán lẻ bình quân. Trong khi giá bán lẻ điện cho khối công nghiệp thấp hơn so với giá bán lẻ điện sinh hoạt và kinh doanh.
Nguyên tắc theo thị trường, người tiêu dùng càng mua nhiều, giá càng rẻ, nhưng riêng ngành điện không như vậy. Nhiều người đã thấy bất hợp lý, nhưng từ nhiều năm nay biểu giá vẫn chưa được sửa đổi.
Cùng với việc cần thiết phải có những điều chỉnh về biểu giá tính điện, tăng tính công khai, minh bạch giữa giá đầu vào và giá thành bán điện, một việc quan trọng đó là mỗi người dân cũng cần tăng cường ý thức sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả.
