Theo đó, để kiểm soát, phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm quy định quản lý ngoại hối về thanh toán, chuyển tiền xuyên biên giới, đặc biệt hành vi mua, chuyển, mang ngoại tệ bất hợp pháp ra nước ngoài, NHNN yêu cầu ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép hoạt động ngoại hối thực hiện 2 nội dung chính.
Thứ nhất, thực hiện nghiêm túc các quy định quản lý ngoại hối đối với hoạt động thanh toán, chuyển tiền xuyên biên giới, quy định liên quan đến việc bán, chuyển ngoại tệ cho cá nhân với mục đích chuyển tiền một chiều ra nước ngoài, đảm bảo việc cung ứng dịch vụ ngoại hối được thực hiện đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật.
Thứ hai, thực hiện nghiêm túc các quy định về việc bán ngoại tệ tiền mặt, và cấp giấy xác nhận cho cá nhân mang ngoại tệ tiền mặt ra nước ngoài cho những mục đích được phép theo quy định của pháp luật.
NHNN ráo riết yêu cầu thực hiện nghiêm quy định về quản lý ngoại hối, trong bối cảnh tỷ giá VND/USD đang tăng giá khá mạnh do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất liên tục, khiến đồng USD mạnh lên so với các đồng tiền khác. Ngoài ra, chính hoạt động đầu cơ trục lợi trong nước cũng tạo áp lực lên tỷ giá.
Tỷ giá USD trên thị trường tự do sáng (27/9) tăng mạnh 31 đồng/USD chiều mua và chiều bán ra so với cùng thời điểm này sáng qua, giao dịch quanh mức 24.250 - 24.290 đồng/USD. Trong khi đó, ngân hàng Vietcombank niêm yết giá mua - bán USD ở mức 23.560 - 23.870 đồng/USD, tăng 20 đồng. Có thể thấy, trong bối cảnh căng thẳng ngoại tệ, chênh lệch tỷ giá chính thức và tỷ giá tự do lên cao (khoảng 400 - 1.000 đồng tùy từng thời điểm), cơ quan quản lý cần rà soát lại các quy định liên quan nhằm tránh tình trạng "chảy máu" USD từ kênh chính thức chảy ra thị trường chợ đen.
Trong khi NHNN bán USD ra nhằm can thiệp để bổ sung nguồn cung ngoại tệ cho thị trường, qua đó đáp ứng các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của nền kinh tế đồng thời duy trì thanh khoản VND dồi dào trên thị trường để hỗ trợ bình ổn mặt bằng lãi suất VND. Tuy nhiên, cùng với động thái điều hành của NHNN thì cũng có nhiều đối tượng trục lợi từ việc thu gom USD trong các ngân hàng thương mại để bán ra thị trường chợ đen và “ăn” chênh lệch tỷ giá.
Hành vi này theo các chuyên gia, có thể tạo ra nhu cầu ngoại tệ ảo, thu lời bất chính và làm cho thị trường ngoại tệ của Việt Nam có những biến động khó lường. Bên cạnh đó, hiện tượng này cũng làm cho thị trường ngoại tệ trở nên mất cân đối, trong khi thị trường chợ đen lại tràn lan, đẩy giá USD lên, tạo ra nguồn cung giả và ảo về ngoại tệ.
Điều này gây nguy hiểm cho công tác kiểm soát thị trường ngoại hối của NHNN. Ngoài ra, nếu số tiền trục lợi là lớn và tích tụ lại sẽ đe dọa quỹ dự trữ ngoại hối, có thể tác động trực tiếp đến việc điều hành tỷ giá của NHNN.
Các chuyên gia cho rằng, NHNN cần liên tục kiểm tra tình hình thực hiện các quy định quản lý ngoại hối tại các đơn vị trên địa bàn, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
“Tất cả nhân viên ngân hàng cấu kết với tội phạm phải được xử lý nghiêm để mang tính răn đe. Mặt khác, các công ty lữ hành có hành động "gian díu" với đối tượng lừa đảo cũng phải được xử lý nghiêm minh. Cơ quan công an cũng cần kiểm soát chặc chẽ hơn tại các chợ đen" - TS Nguyễn Trí Hiếu đề xuất.
