Chuyển đổi xanh giúp doanh nghiệp tiệm cận tài chính xanh

"Nóng" các chính sách liên quan đến ESG

Xu hướng chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới. Giới chuyên gia nhận định, một doanh nghiệp thành công không chỉ tạo ra nhiều lợi nhuận mà còn phải chú trọng tới các yếu tố ESG (E- Môi trường, S- Xã hội, và G- Quản trị doanh nghiệp).

Giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) Phạm Thị Ngọc Thuỷ cho rằng, doanh nghiệp chủ động sẽ có lợi thế, doanh nghiệp "chậm chân" thì rủi ro ngày càng gia tăng. Hai năm qua, thông tin về các quy định, chính sách liên quan đến ESG trở nên rất "nóng".

Thống kê cho thấy, nhiều quốc gia đối tác giao thương quan trọng với Việt Nam đã ban hành các quy định về phát triển bền vững, thực hành ESG. Số lượng chính sách liên quan đến ESG ở châu Á - Thái Bình Dương đã tăng gấp 2 lần kể từ năm 2016. Nếu doanh nghiệp không cập nhật những quy định này thì cơ hội đóng lại ngay trước mắt.

Với cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của châu Âu, rất nhiều ngành hàng phát thải cao của Việt Nam đã phải bắt đầu báo cáo với châu Âu, 3 năm tới sẽ là áp dụng cơ chế thuế carbon trong khuôn khổ CBAM. Điều này có nghĩa các doanh nghiệp hiện đang xuất khẩu sang châu Âu sẽ phải chịu trách nhiệm ngang bằng với những doanh nghiệp sản xuất tại đây. Nếu không tự hạ mức phát thải xuống sẽ phải gánh chịu khoản thuế tương đối lớn. 

Châu Âu cũng đưa ra quy định chống mất rừng tự nhiên (EUDR) ảnh hưởng tương đối lớn đến những ngành hàng xuất khẩu lớn của Việt Nam, gồm gỗ, cao su, cà phê. Trong khi đó, Dự luật Cạnh tranh sạch của Mỹ khi được thông qua cũng sẽ tác động lớn hơn đến doanh nghiệp so với CBAM. Điều đáng nói, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam.

Còn thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc dù chưa có những quy định bắt buộc, nhưng tín hiệu từ các đối tác đang quan tâm đến các yếu tố có tính bền vững và thực hành ESG trong các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng gia tăng.

"Bắt đầu có một số chuỗi yêu cầu những dòng báo cáo phải tích hợp các thông tin liên quan đến ESG trong quá trình cung ứng hàng sang Nhật Bản và Hàn Quốc. Nếu không có sự chuyển động, không thực hành về ESG phù hợp với diễn biến về chính sách của quốc tế và trong nước, doanh nghiệp sẽ bị đóng cửa trước rất nhiều cơ hội" - vị này nhấn mạnh.

Chuyển đổi xanh- nước đã đến cổ 

Trưởng khối Nghiên cứu và đối thoại chính sách (Ban IV) Bùi Thanh Minh cho hay, Việt Nam đang ở thời kỳ chuyển tiếp từ khuyến khích sang bắt buộc các tiêu chí xanh, bền vững. Do đó, nước không chỉ đến chân, mà đã tới cổ, doanh nghiệp phải hành động ngay từ bây giờ.

Việt Nam có 2 mục tiêu lớn là đến năm 2045 trở thành nước thu nhập cao và 2050 đạt Net-Zero. Đây là một thách thức không nhỏ và một trong những vướng mắc các doanh nghiệp quan tâm là vốn.

Vừa qua, Ban IV đã khảo sát 10 nhà máy lớn và vừa về dòng vốn sử dụng cho quá trình chuyển đổi. Các doanh nghiệp đều cho biết dùng vốn tự có. Tổng vốn xanh đến cuối 2023 chiếm dư nợ không quá 4%, một con số rất khiêm tốn. Điều đó cho thấy, dòng vốn tín dụng xanh rất quan trọng đang thiếu khung pháp lý. Song, doanh nghiệp không nên chờ đến khi pháp lý đầy đủ, mà cần có sự chuẩn bị, thậm chí đi trước một bước để chuyển đổi.

Từ thực tế, các chuyên gia nhận định, việc chuyển đổi xanh một khi thành công sẽ giúp các doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận, tăng năng suất và hiệu suất công việc của người lao động, tăng tính tuân thủ pháp luật và ngược lại, giảm chi phí đầu tư sản xuất kinh doanh và chi phí gọi vốn.

Tham gia ESG 2023, Tổng Giám đốc Công ty CP Sản xuất và Xuất khẩu Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) Nguyễn Thị Huyền khuyến nghị, thay vì tập trung bán hàng, các doanh nghiệp nên quan tâm nhiều hơn đến ESG. Vinasamex đã nhận được rất nhiều giá trị từ chương trình, trong đó đáng chú ý là doanh nghiệp tiếp cận được các thị trường khó tính và giá trị được tăng lên.

Còn Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Trưởng tiểu ban ESG Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) Trần Phương Ngọc Thảo cũng cho rằng, tư duy của chủ doanh nghiệp vô cùng quan trọng. Trong các doanh nghiệp niêm yết thành lập riêng một tiểu ban về ESG, có nhân sự phụ trách riêng. Điều đó cho thấy tính cam kết, tinh thần học hỏi và đầu tư cho phát triển bền vững.

Tác động của ESG vượt ra ngoài khuôn khổ các chỉ số tài chính. ESG đóng vai trò là chất xúc tác giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, nâng cao khả năng phục hồi và giành được lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, khan hiếm nguồn tài nguyên.

Phó Giám đốc đầu tư toàn cầu Bộ phận tài chính khí hậu Quỹ respons Ability Investments AG (Thụy Sĩ) Bùi Quang Duy cho nhận định, vấn đề xanh, phát triển xanh bền vững sẽ định hướng được đầu tư vào đâu trong chiến lược dài hạn. Tuy nhiên, thực hiện chuyển đổi xanh, bền vững cần một khoản đầu tư lớn, tốn kém vào máy móc thiết bị hiện đại, tiết kiệm năng lượng...

"Những khoản đầu tư lớn như vậy doanh nghiệp không thể đi một mình, mà cần phải có hệ sinh thái. Theo đó, quỹ hiện đang có xu hướng đầu tư vào chuyển đổi xanh, xuất khẩu bền vững qua những gói kỹ thuật và khoản viện trợ đầu tư dài hạn" - vị này nhấn mạnh. Đồng thời cho biết, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi hiệu quả, đó là sự cộng hưởng của doanh nghiệp, hệ thống tài chính, ngân hàng trong việc đầu tư, hợp tác đưa nguồn vốn xanh đi vào thực tế.