Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN (WEF ASEAN) 2018: ASEAN sẽ là trung tâm đổi mới, sáng tạo

Hàng loạt lãnh đạo cấp cao các nước ASEAN cùng ngồi lại "định đoạt" về CMCN 4.0, thống nhất ASEAN sẽ là trung tâm của đổi mới, sáng tạo, hy vọng công nghệ và kết nối sẽ bao trùm nội khối, giúp ASEAN phát triển bền vững và thịnh vượng hơn nữa. Các đại biểu thảo luận một số vấn đề nổi bật như viễn cảnh kinh tế ASEAN, an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo, công nghệ tương lai, xung đột thương mại, chủ nghĩa đa dạng ở ASEAN...

Không bỏ lại ai phía sau

"CMCN 4.0 sẽ xoá bỏ một số công việc nhưng tạo cơ hội cho công việc mới và là yếu tố quan trọng nhất để tăng năng suất lao động, tốc độ tăng trưởng, khả năng cạnh tranh của các nền kinh tế" - Chủ tịch WEF Klaus Schwab nhấn mạnh tới thực tại và tương lai của ASEAN trong bối cảnh bao trùm về CMCN 4.0. Tuy vậy, ông cũng chỉ ra những thách thức thế giới đang vào cuộc đua làm chủ CMCN 4.0. Sự cạnh tranh này càng tăng cùng sự phát triển của CMCN 4.0.

Cho rằng, công nghệ cao và kinh tế số là lĩnh vực tiềm năng của nền kinh tế ASEAN với dự báo tăng gấp 4 lần tới trên 200 tỷ USD vào năm 2025, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ ra các thách thức ASEAN phải đối mặt là rất lớn. Đó là nguy cơ mất việc làm. Theo số liệu, 56% việc làm tại 5 nước ASEAN sẽ chuyển sang trí tuệ nhân tạo và robot, do đó, nguy cơ chấm dứt kỷ nguyên công xưởng châu Á truyền thống. Bên cạnh đó, CMCN 4.0 cũng có thể làm tăng khoảng cách thu nhập và tăng nguy cơ bất ổn xã hội.

Tổng thống Indonesia Widodo dành phần lớn thời lượng của mình để nói về tình hình toàn cầu như bộ phim “Cuộc chiến Vô cực” – Tanot, xóa bỏ một nửa kinh tế thế giới, sao cho những người con sống sót có thể được hưởng thụ toàn bộ tài nguyên. Tuy nhiên, có sai trong giả định của Tanot cho rằng nguồn tài nguyên của toàn cầu là hạn chế. Thực tế nguồn tài nguyên luôn sẵn có xung quanh chúng ta, công nghệ đang tạo ra hiệu suất ngày càng cao hơn, cho phép khả năng sử dụng tài nguyên tiết kiệm hơn.

Tổng Thư ký Liên Hợp quốc Antonio Guterres đã cử Trợ lý Tổng Thư ký Liên Hợp quốc gửi thông điệp CMCN 4.0 tạo ra cơ hội tốt nhưng lại làm sâu sắc hơn vấn đề đang đặt ra hiện nay. Với dân số 640 triệu người, chiếm 8,5% dân số thế giới, quy mô kinh tế lớn thứ 4 trên thế giới, ASEAN cần phát huy thị trường nội khối hướng tới tầm nhìn năm 2025, là đối tác rất quan trọng của Liên Hợp quốc. Cộng tác giữa các bên sẽ tạo sự phát triển bền vững, khai thác lợi ích CMCN 4.0 với lời hứa không để ai lại phía sau.

ASEAN có thể đi đầu trong CMCN 4.0

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long nhận định, các nước ASEAN có vị thế tốt để tận dụng cơ hội cuộc CMCN 4.0 nhờ nền tảng quy mô GDP của cả khối đạt 2.700 tỷ USD, lực lượng lao động trẻ có trình độ tốt và đã có những nền kinh tế phát triển dựa trên công nghệ số. Tuy nhiên, để không bỏ lỡ cơ hội từ CMCN 4.0, việc xây dựng mạng lưới, tạo sự đồng bộ kết nối giữa các quốc gia là một trong những yêu cầu quan trọng.

Thủ tướng Myanma San Suu Kyi cho biết, chỉ sau 5 năm Myanmar đã bước đầu đạt được một số thành công. Cụ thể, đã có những bước nhảy vọt, như truy cập băng thông rộng tăng từ 1% lên 105%; từ chỗ người dân cho rằng "giữ tiền an toàn nhất là nhét dưới đệm" thì nay 30% đã gửi tiền vào ngân hàng và thực hiện các thao tác thông qua điện thoại di động kết nối mạng... Điều này giúp Myanmar không còn là người đi sau trong CMCN 4.0.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng các đại biểu tại phiên thảo luận về “Tầm nhìn mới của khu vực Mekong” chiều 12/9. Ảnh: Hiếu Quang.

Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith cũng chia sẻ, sự tiến bộ của khoa học công nghệ tạo ra nhiều thách thức, như khoảng cách phát triển hay an ninh mạng. Vì vậy, ông cho rằng ASEAN cần tiếp tục duy trì tính trung tâm, thống nhất, tăng nghiên cứu về 4.0 và đầu tư vào cơ sở hạ tầng để đưa ASEAN đi lên. Riêng với Campuchia, Thủ tướng Hun Sen cho biết, quốc gia này đang trong lộ trình thúc đẩy phát triển tinh thần kinh doanh, văn hoá DN dựa trên cơ sở số hoá.

“Những cơ hội CMCN 4.0 mang lại cho ASEAN là vô cùng lớn” - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, đồng thời nêu rõ một số cơ hội như tạo đột phá về năng suất trong ngành công nghiệp lớn gồm hóa chất, điện tử, dầu khí, hàng tiêu dùng, thực phẩm và dược phẩm. Cùng với đó, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm bền vững trên cơ sở CMCN 4.0, phát huy các DN nhỏ và vừa, vốn là xương sống của nền kinh tế ASEAN và khởi nguồn ý tưởng mới, đi tắt trong công cuộc công nghiệp hóa...

Thúc đẩy kết nối và hợp tác

Đứng trước những cơ hội và thách thức, các nước ASEAN cần đặt ra những ưu tiên của mình trên cơ sở lăng kính của cả khối. Từ cách tiếp cận này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề xuất một số ưu tiên. Một là, kết nối số, chia sẻ dữ liệu, Thủ tướng đề nghị các bên trao đổi để có kết nối số được lồng ghép và nâng cao hiệu quả của các kết nối, cùng với chú trọng phát triển thương mại điện tử, Chính phủ điện tử, thanh toán điện tử… Thứ hai, xây dựng cơ chế hài hoà môi trường kinh doanh, hệ thống luật pháp giữa các thành viên khu vực giúp nâng cao năng lực nội khối. "Liên kết một cửa ASEAN là cơ hội tốt. Tại diễn đàn này, Việt Nam đưa ra sáng kiến mới hoà mạng di động một giá cước toàn ASEAN" - Thủ tướng nói.

Thứ ba, ASEAN cần kết nối, vận hành các “ươm mầm tài năng trong khu vực”. Cuối cùng, Thủ tướng Việt Nam cho rằng, ASEAN cần hình thành mạng lưới giáo dục, xây dựng hệ thống học tập suốt đời. "Trong bối cảnh lan toả CMCN 4.0, chúng ta phải chung tay hợp tác, phát huy sức mạnh nội khối để hướng tới hoà bình, ổn định, tự cường dựa trên nền tảng người dân, lấy người dân làm trung tâm, đảm bảo tự do lưu chuyển hàng hoá" - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói.

Nhắc đến thông tin DN Go-Jek của Indonesia và Go-Viet sẽ khai trương dịch vụ vận chuyển hành khách trên nền tảng CMCN 4.0 với sự tham dự của Tổng thống Indonesia, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, điều đó hứa hẹn sẽ có nhiều hợp tác tốt đẹp trong tương lai. “Chính phủ Việt Nam mong muốn được nhìn thấy nhiều hơn nữa những hợp tác như vậy để nói với toàn thế giới rằng, không khí hợp tác khởi nghiệp đang thực sự lan tỏa trong ASEAN”.

Phó Thủ tướng Thái Lan Prajin Jantong nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kết nối với ASEAN, không chỉ về kết nối số, mà còn là kết nối thực thể, để nâng cao vai trò của ASEAN. Để thành công trong cuộc cách mạng này, đòi hỏi các chính phủ ASEAN tạo ra các điều kiện phù hợp cho các công ty khởi nghiệp. “Cuộc cách mạng này sẽ xoá bỏ một số công việc nhưng cũng tạo ra cơ hội để các chính phủ làm việc với nhau, tạo mối tương tác nhiều hơn giữa chính phủ và DN. Các quốc gia ASEAN với dân số trẻ tuổi, tinh thần kinh doanh cao sẽ là những người đi đầu, chứ không phải đi sau trong cuộc cách mạng này” - Chủ tịch WEF Klaus Schwab tin tưởng sự đồng thuận cao trong nội khối ASEAN sẽ giúp khu vực vượt qua được thách thức này.