Thế giới sắp bước sang năm 2017 trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những dấu hiệu phục hồi khả quan sau khi trải qua giai đoạn khó khăn, trồi sụt hồi đầu năm 2016. Tuy nhiên, GDP toàn cầu dự kiến sẽ chỉ đạt mức tăng 2,6% trong năm 2016, thấp hơn so với các dự báo từ đầu năm.
Các nền kinh tế lớn đã dần lấy lại được đà tăng trưởng mà đáng kể nhất là kinh tế Mỹ đạt tốc độ tăng GDP lên tới 3,2% trong quý III/2016 và thị trường tiếp tục có những phản ứng tích cực sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống. Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới là Trung Quốc vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng cao ổn định dự kiến ở mức 6,5%.
Liên minh châu Âu (EU) mặc dù phải chung sức giải quyết cuộc khủng hoảng nợ công Hy Lạp, làn sóng di cư từ Trung Đông, châu Phi và chịu tác động của sự kiện Anh quyết định rút khỏi EU (Brexit), nhưng vẫn giảm được tỷ lệ thất nghiệp, tăng lượng hàng hóa xuất khẩu và duy trì tỷ lệ lạm phát thấp, dự báo tăng trưởng của khối sẽ đạt trên 1,5% trong năm 2016. Trong số các nền kinh tế mới nổi, Ấn Độ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng nhanh nhất thế giới ở mức 7,6%, qua đó vượt Anh trở thành nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới.
Kinh tế toàn cầu cũng đã được hưởng lợi từ một số sự kiện và xu hướng lớn trong năm 2016 như việc cử tri Mỹ lựa chọn ông Donald Trump làm Tổng thống tạo ra cú hích cho nền kinh tế lớn nhất thế giới, cuộc cách mạng nông nghiệp tại châu Phi đã đem lại thành quả khi giúp nhiều nước trong khu vực thoát khỏi đói nghèo và đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế tại Lục địa Đen.
Sự kiện có tác động tích cực nhất là việc các nước OPEC đưa ra quyết định cắt giảm sản lượng 1,2 triệu thùng dầu/ngày vào tháng 11/2016, đây được đánh giá là nỗ lực không chỉ giúp ổn định thị trường dầu mỏ nói riêng mà còn cả nền kinh tế thế giới nói chung.
Chủ tịch OPEC Mohamed Bin Saleh Al-Sada nhận định: “Thỏa thuận của các nước OPEC được đưa ra dựa trên trách nhiệm nhằm cân bằng thị trường dầu. Thỏa thuận này sẽ dẫn đến những tác động tích cực không chỉ đối với các nhà sản xuất và xuất khẩu mà còn cả với người tiêu dùng. Những bước đi của OPEC cũng giúp hướng tới một nền kinh tế ổn định và vững mạnh mà chúng ta đang mong đợi”.
Đan xen trong bức tranh kinh tế thế giới đang khởi sắc, một số nền kinh tế lớn khác như Nhật, Nga, Brazil vẫn chưa thoát khỏi bờ vực suy thoái do nhiều khó khăn bủa vây. Nhật Bản chưa thể giải quyết được bài toán về lực lượng lao động ngày càng sút giảm và gánh nặng tỷ lệ dân số già. Kinh tế Nga tiếp tục bị ảnh hưởng nặng nề do các lệnh cấm vận của phương Tây và giá dầu giảm. Những biến động chính trị tại Brazil là một trong những nguyên nhân khiến nền kinh tế của quốc gia thuộc khối BRICS này chưa thể cất cánh.
Trong khi đó, sự càn quét của cơn bão giảm giá dầu mỏ xuống đến mức 25 USD/thùng hồi đầu năm 2016 đã khiến giá nguyên liệu đầu vào thấp, tạo ra trở ngại không nhỏ cho tất cả các lĩnh vực kinh tế toàn cầu, đặc biệt chịu ảnh hưởng tiêu cực nhất là các nền kinh tế mới nổi gồm nhiều nước trong khu vực ASEAN. Thậm chí, dầu rớt giá đã đẩy một số nước xuất khẩu dầu mỏ vào khủng hoảng kinh tế, điển hình là Venezuela.
Năm 2016 cũng đã chứng kiến một số sự kiện lớn có tác động tiêu cực đến nền kinh tế thế giới có thể kể đến như vụ Hồ sơ Panama bị tiết lộ khiến một số nguyên thủ quốc gia phải từ chức; người dân Anh quyết định rút khỏi EU gây ra lo ngại về các quan hệ hợp tác nội khối trong tương lai; những bất ổn an ninh gây thiệt hại cho ngành du lịch toàn cầu.
Mặc dù vậy, theo các nhà phân tích, triển vọng kinh tế thế giới năm 2017 dự báo sẽ được cải thiện với mức tăng GDP dự kiến đạt trên 3% khi các nền kinh tế lớn đang dần lấy lại đà tăng trưởng trong giai đoạn gần đây.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng lạm phát leo thang và đồng USD mạnh lên cũng sẽ là hai yếu tố hiện hữu tạo ra thách thức đối với nền kinh tế thế giới, đe dọa làm giảm trao đổi thương mại toàn cầu và gây khó khăn cho các nền kinh tế mới nổi trong điều tiết thị trường hối đoái.
Chuyên gia kinh tế Giant Hasdies, Trưởng nhóm nghiên cứu kinh tế và thị trường toàn cầu của Tập đoàn tài chính Goldman Sachs nhận định, tăng trưởng kinh tế thế giới cho năm 2017 là 3,5%. Chúng ta có thể thấy đây là mức tăng cao nhất trong vòng 5 năm qua. Nếu xét về sự phát triển tại các khu vực của nền kinh tế thế giới, tôi nghĩ Mỹ vẫn đi đầu trong việc thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu.
“Chúng tôi hi vọng Mỹ sẽ tiếp tục tục tăng trưởng từ 2% - 3% trong năm nay. Ở một số khu vực khác trên thế giới, kinh tế vẫn có sự tăng trưởng nhưng không đồng đều, ví dụ như tăng trưởng của châu Âu có thể là 1,5% và Nhật Bản đạt mức tăng 1%”, Goldman Sachs cho biết.
Đầu tàu tăng trưởng của thế giới trong năm 2017 được dự báo sẽ là Mỹ với mức tăng GDP khoảng 2,2% khi chính quyền của Tổng thống đắc cử Donald Trump thực thi các chính sách bảo hộ kinh tế, tăng chi cho cơ sở hạ tầng, giảm thuế và nới lỏng các quy định kiểm soát các doanh nghiệp để tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế.
Tuy nhiên, khả năng điều chỉnh chính sách của chính quyền mới tại Mỹ cũng tạo ra nhiều rủi ro, thách thức cho chính nước Mỹ và nền kinh tế thế giới. Mặt khác, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt và nguy cơ về một cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc xảy ra sẽ tác động nghiêm trọng đến sự tăng trưởng của những nền kinh tế hàng đầu thế giới, qua đó ảnh hưởng mạnh mẽ đến kinh tế toàn cầu.
Dự báo tăng trưởng GDP của EU và Vương quốc Anh năm 2017 sẽ khả quan hơn năm 2016 khi những lo ngại về tác động tiêu cực từ Brexit đã giảm bớt. Đối với các nền kinh tế lớn mới nổi, dự báo GDP của Trung Quốc vẫn ổn định ở mức trên 6,5%, tăng trưởng của Nga và Ấn Độ sẽ suy giảm nhẹ, trong khi sự phục hồi của kinh tế Brazil phụ thuộc nhiều vào tình hình chính trị nội bộ đang có nhiều biến động tại quốc gia Nam Mỹ này.
Vùng trũng trong bức tranh tăng trưởng của kinh tế thế giới trong năm 2017 được dự báo là khu vực Mỹ La tinh và châu Phi cận Sahara do tiếp tục chịu ảnh hưởng của tình trạng khủng hoảng, suy thoái kéo dài.
Tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nền kinh tế các nước ASEAN và Việt Nam sẽ đứng trước nhiều thách thức vì đồng USD tăng giá trong bối cảnh Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đứng trước nguy cơ tan vỡ và các quốc gia Đông Nam Á vẫn chưa thống nhất ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).
Để giải quyết những thách thức đặt ra đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương và các nước APEC trong năm 2017, Đại sứ Valery Sorokin, Trưởng đoàn Quan chức cấp cao Nga tại APEC cho rằng, chống bảo hộ là nhiệm vụ chung của các nước APEC nhằm giúp đảm bảo kinh tế tăng trưởng lành mạnh, các nước APEC đã đề cập nhiều và khá rộng rãi về vấn đề này trong thời gian gần đây.
“Bảo hộ không đem lại lợi ích cho một nền kinh tế cụ thể nào mà xét về tổng thể nó sẽ gây tác động tiêu cực đến tất cả các quốc gia. Vì vậy, tôi cho rằng trong thời gian tới các nước APEC cần tập trung nỗ lực chống chủ nghĩa bảo hộ bằng các biện pháp kiên quyết cụ thể hơn”, Đại sứ Valery Sorokin cho biết.
Năm 2017, thế giới chờ đợi sẽ diễn ra nhiều biến động và sự kiện lớn tạo ra cả cơ hội và thách thức đối với kinh tế toàn cầu. Trong đó có thể kể đến những biến động chính trị tại các nền kinh tế hàng đầu như Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Đức, sự kiện Brexit, vấn đề toàn cầu hóa và tự do thương mại đứng trước thử thách bởi chủ nghĩa dân túy, thiên hữu lên ngôi.
Tuy nhiên, với những chỉ số thống kê lạc quan và đà tăng trưởng đang lên trong thời gian gần đây, kinh tế toàn cầu được kỳ vọng sẽ khởi sắc và tăng trưởng cao hơn trong năm mới.
