Giảm thiểu hành vi xả rác thải bừa bãi: Có cơ chế phạt nguội

Ý thức của một bộ phận người dân còn kém

Tại Nghị định số 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ, hành vi vứt rác bừa bãi sẽ bị phạt tới 7.000.000 đồng; người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng hóa không che chắn hoặc để rơi vãi ra môi trường khi tham gia giao thông bị phạt tới 10.000.000 đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, người dân vẫn chưa có ý thức trong việc bảo vệ môi trường. Ở nhiều khu dân cư, con đường, tuyến phố trên địa bàn TP, dù đã có biển cấm đổ rác, song rác thải vẫn bị xả bừa bãi.

Theo khảo sát của phóng viên, nhiều tuyến đường như Đại La, Minh Khai (quận Hai Bà Trưng), đường Nghi Tàm – Âu Cơ (quận Tây Hồ), hay nhiều tuyến phố tại phường Kiến Hưng (quận Hà Đông)… tình trạng rác thải xây dựng, sinh hoạt vẫn xuất hiện nhiều, gây mất vệ sinh môi trường, mỹ quan đô thị, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân trong khu vực. Bà Nguyễn Thị Lý, tổ 16 phường Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai chia sẻ: “Đa phần người dân ở đây đều có ý thức đổ rác đúng giờ. Nhưng cũng còn một số người khi công nhân vệ sinh môi trường dọn rác đi rồi mà vẫn vô tư vứt rác, có hôm 11 giờ đêm vẫn có người quẳng rác ngay đầu ngõ nhà tôi”.

Ở các huyện, khu vực bỏ hoang, nơi thưa dân cư, cũng không hiếm gặp những đống rác thải vô chủ. Thực trạng này cho thấy, ý thức của không ít người dân trong việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường còn thấp. Trong khi đó, công tác xử phạt hành vi xả rác bừa bãi, đổ trộm rác thải vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn. Số vụ xử phạt nhỏ hơn nhiều so với vi phạm thực tế. Theo lãnh đạo phường Thổ Quan (quận Đống Đa), từ đầu năm đến nay, phường đã tuyên truyền người dân cũng như nhắc nhở, xử phạt nhiều trường hợp xả rác không đúng quy định, giao cho tổ trưởng tổ dân phố giám sát. Tuy nhiên, việc xử lý chưa triệt để và gặp khó khăn do lực lượng giám sát mỏng, nhiều người dân cố tình đổ trộm vào ban đêm.

Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu

Theo lãnh đạo các cơ quan chức năng liên quan, số lượng trường hợp xả rác không đúng nơi quy định bị xử phạt chỉ là "phần nổi". PGS.TS Bùi Thị An - nguyên Đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện Tài nguyên môi trường và phát triển cộng đồng phân tích, những năm gần đây, ý thức của người dân trong việc chấp hành pháp luật có tăng lên nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhiều cá nhân, DN vẫn xả thải trộm vào ban đêm. Như vậy, cần sự tăng cường kiểm tra, giám sát của lực lượng chức năng và Nhân dân tại cơ sở để kịp thời phát hiện, xử lý.

Theo PGS.TS Buì Thị An, nhằm giải quyết triệt để tình trạng xả rác bừa bãi, cần phân loại rõ rác tái chế và không tái chế, trên cơ sở đó mới có cách xử lý tốt. Đồng thời, điểm mới và quan trọng hơn cả là đề cao vai trò giám sát của người dân, quy trách nhiệm người đứng đầu ở các bộ, ngành, địa phương thành tiêu chí thi đua, bổ nhiệm. "Khi đưa được 2 điều này vào Luật Bảo vệ môi trường thành một chương, mục, điều khoản sẽ có chuyển biến tốt. Cùng với đó, tuyên truyền để người dân thấy được tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ môi trường, phát huy tốt tinh thần giám sát" - PGS.TS Bùi Thị An cho hay.

Nhiều chuyên gia môi trường cho rằng, để có thể quản lý và kiểm soát những hành vi xả rác thải không đúng nơi quy định, trước hết, các cơ quan chức năng, địa phương cần tiếp tục trang bị đầy đủ thùng rác công cộng, nhà vệ sinh công cộng cho người dân. Bên cạnh đó, cần có cơ chế phạt nguội hành vi xả rác thải tùy tiện, cho phép trích xuất dữ liệu từ hệ thống camera an ninh ở các khu dân cư, tuyến đường để làm chứng cứ xử phạt. Các cơ quan chức năng cũng cần rà soát, tổng hợp các hạn chế, vướng mắc sớm kiến nghị Bộ TN&MT trình Chính phủ sửa đổi lại các nghị định liên quan theo hướng thống nhất, đồng bộ, phù hợp với thực tế.