Bộ phim tài liệu Ngọn đuốc thế kỉ bắt đầu bằng hành trình của người thanh niên 21 tuổi với dáng người mảnh khảnh làm phụ bếp trên tàu buôn Đô đốc Latouche-Tréville của Pháp vào năm 1911.
Cuộc sống thủy thủ với hành trình nghìn dặm xuyên qua nhiều lục địa đã giúp người thanh niên với khao khát cháy bỏng "đi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi - những vùng đất tự do, những trời nô lệ" được tận mắt thấy, chính tai nghe sự thật về sự thống khổ của nhân dân lao động.
Đến Hoa Kỳ - nơi đang phát triển vượt bậc về kinh tế, văn hóa, nơi sớm tuyên ngôn độc lập ly khai khỏi sự kìm kẹp thuộc địa, để tìm hiểu cặn kẽ thế nào là tự do, bình đẳng.
Người thanh niên ấy tới tận nước Pháp để thâm nhập nền văn minh bác ái của chính quốc, nơi đã sinh ra chế độ thực dân tàn bạo đang cai trị, hoành hành trên quê hương mình. Và cũng chính là Pháp - người thanh niên quyết định dừng chân, cư ngụ, đổi tên mình thành Ái Quốc để bắt đầu những cuộc đấu trí tuệ.
Bị cảnh sát Pháp bám riết tìm cách bắt, mật thám, đặc vụ truy lùng đặc biệt, đồng thời Nguyễn Ái Quốc cũng nhanh chóng trở thành nhân vật uy tín bậc nhất, ngọn cờ đầu trong những tổ chức tiến bộ của Pháp bấy giờ.
Thế nhưng, với người yêu nước đấu tranh đầy trí tuệ ấy, cả những sự thấu cảm thời cuộc đã chiêm nghiệm suốt 10 năm bôn ba khắp bốn biển cũng chưa bao giờ lý giải nổi một điều mà ông đau đáu nhất, vẫn còn đang tìm mãi. Đó là phương cách nào để một nước thuộc địa giành được độc lập tự do, con đường nào giải thoát sự thống khổ nơi quê nhà.
Ở chân trời tự do, bình đẳng, văn minh nào ông cũng nhắc nhở nhấn mạnh rằng: vẫn còn đó sự tồn tại của những "thuộc địa" cùng cục và khốn đốn. Ở hội nhóm hay tổ chức tiến bộ nào, Nguyễn Ái Quốc cũng kiên trì thúc giục các đồng chí của mình quan tâm đến vấn đề thuộc địa, liên tục hối thúc, thức tỉnh họ về sự chia sẻ, thấu hiểu nỗi bất công tại những nơi thuộc địa.
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh cùng nhân dân của mình đã tìm ra, đi đúng Đường Kách Mệnh, con đường đi phù hợp nhất với vòng xoay tất yếu của thời đại mình và đã góp phần làm nên lịch sử tự hào của dân tộc Việt Nam.
Và lịch sử vẫn đang vận động những vòng quay tất yếu trên non sông gấm vóc Lạc Hồng theo nhịp độ một thế giới hội nhập, bình đẳng, bác ái cho mọi màu da, mọi miền lãnh thổ...
