Thưa Ngài Chủ tịch, tiến sĩ John Chipman!
Thưa toàn thể quý vị!Trải qua 16 lần tổ chức, Đối thoại Shangri-La đã ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau, hợp tác vì hòa bình, an ninh, ổn định và phồn vinh của khu vực. Tôi xin cảm ơn Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế, Chính phủ và Bộ Quốc phòng Singapore đã cho tôi được chia sẻ với quý vị tại phiên họp quan trọng này.
| Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch và đoàn Việt Nam. |
Shangri-La năm nay với sự hiện diện của đông đảo chính khách, nhà ngoại giao, giới quân sự và học giả đại diện cho các quốc gia trong khu vực; đặc biệt là sự có mặt của Ngài Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi với bài phát biểu rất quan trọng ngày hôm qua. Ý kiến của Ngài Thủ tướng và một số vị Bộ trưởng một lần nữa cho thấy khát vọng hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực và trên thế giới.
Trong thời điểm hiện nay, mặc dù chúng ta đang tích cực hợp tác để vun đắp cho hòa bình, ổn định của khu vực. Nhưng chúng ta cũng buộc phải nhìn nhận một thực tế là những thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống, trong đó có tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, khủng bố... đã được dự báo, đang hiện hữu một cách rất rõ ràng, đặt khu vực châu Á-Thái Bình Dương đầy tiềm năng và hứa hẹn trước những nguy cơ có thực và cận kề.
Chúng ta đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ trong chính sách của các nước lớn với khu vực. Đó là chuyển dịch trọng tâm về "châu Á-Thái Bình Dương", Chiến lược "Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương," "Vành đai và con đường". Và hàng loạt các quan hệ nhóm các quốc gia (như Trung Quốc - Hàn Quốc - Nhật Bản; Australia - Ấn Độ - Nhật Bản)... Tất cả đều tuyên bố hướng về hòa bình, ổn định. Tuy nhiên, kết quả mang lại cho khu vực và thế giới như thế nào vẫn là điều chúng ta trông đợi. Chính vì vậy, tôi cho rằng chủ đề "Định hình trật tự an ninh đang biến đổi của châu Á" có ý nghĩa rất quan trọng, hy vọng sẽ giải đáp câu hỏi lớn đặt ra cho khu vực.
Tôi muốn nhấn mạnh đến tình hình bán đảo Triều Tiên gần đây đã có những tín hiệu tích cực. Những nỗ lực của Triều Tiên, Hàn Quốc và nhiều quốc gia khác, cho chúng ta niềm hy vọng là Hoa Kỳ, Triều Tiên, Hàn Quốc và không thể thiếu được vai trò của các cường quốc khác như Trung Quốc, Nga... cũng như cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục hành động có trách nhiệm, vì hòa bình, an ninh và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, đóng góp cho hòa bình, an ninh khu vực. Tuy nhiên, việc kiến tạo hòa bình-hợp tác ở bán đảo Triều Tiên - và không chỉ ở Triều Tiên, vẫn còn là một con đường dài đầy khó khăn, trắc trở.
Thưa các quý vị!
Việc các bên liên quan ngồi lại với nhau, giải quyết bất đồng, tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, thông qua đối thoại; thay vì đối đầu, đe dọa sử dụng vũ lực hoặc hành động đơn phương là con đường tốt nhất, có thể giải quyết được nhiều vấn đề trên cơ sở lợi ích chung, tôn trọng luật pháp quốc tế và cơ chế khu vực.
Từ thực tiễn và kinh nghiệm, chúng tôi cho rằng để giải quyết các vấn đề an ninh phức tạp, trước hết mỗi quốc gia phải tự quyết định vận mệnh của mình. Đồng thời, rất cần sự hỗ trợ, chung tay hành động một cách vô tư, công bằng, khách quan, vì lợi ích chung của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước lớn.
Với cách nhìn như vậy, thông điệp mà tôi muốn gửi đến quý vị hôm nay là: "Độc lập, tự chủ, tăng cường hợp tác, tuân thủ luật pháp quốc tế là nền tảng của an ninh, hòa bình và phát triển." Vậy muốn có được tầm nhìn tương lai đó, chúng ta cần sự hợp tác như thế nào?
Trước hết các cấu trúc, cơ chế an ninh phải dựa trên luật pháp quốc tế, các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc, các chuẩn mực ứng xử được công nhận, các cam kết khu vực làm nền tảng và sự đồng thuận về chính trị giữa các bên trên cơ sở lợi ích chung.
Xây dựng sự tin cậy lẫn nhau thông qua tham vấn, trao đổi thông tin, tiếp xúc cấp cao và thúc đẩy hoạt động chung giữa các lực lượng quân đội, tăng cường phối hợp quân - dân sự. Quan trọng nhất là các bên minh bạch hóa chính sách, thể hiện thiện chí, quyết tâm, thực hiện đúng các cam kết và nghĩa vụ pháp lý; lời nói đi đôi với việc làm.
Cần hành xử có trách nhiệm của tất cả các bên, nhất là các nước lớn; gánh vác trách nhiệm trong nỗ lực chung của khu vực vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển. Đặc biệt là kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; không tiến hành các hoạt động đơn phương làm phức tạp thêm tình hình.
Phát huy hiệu quả và mở rộng, đa dạng hóa các cơ chế đối thoại, hợp tác về quốc phòng-an ninh-chính trị, kinh tế trong khu vực và liên khu vực. Tiếp tục đẩy mạnh chia sẻ thông tin, kinh nghiệm phòng ngừa, quản lý khủng hoảng, tiến tới hợp tác thực chất; trước hết trong lĩnh vực hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa, thực thi pháp luật trên biển, đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải, hàng không, chống khủng bố, cướp biển... nghiên cứu xây dựng cơ chế mới hỗ trợ các bên giải quyết hòa bình các vấn đề an ninh, tranh chấp, nhất là các vấn đề phức tạp như bán đảo Triều Tiên, Biển Hoa Đông, Biển Đông..., trên cơ sở tôn trọng chủ quyền, lãnh thổ, tuân thủ luật pháp quốc tế, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Khuyến khích sử dụng các kênh đối thoại để chia sẻ, trao đổi nhận thức của giới hoạch định chính sách, hướng đến bức tranh rộng lớn hơn, vượt tầm lợi ích quốc gia.
Thưa các quý vị!
Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là một mẫu hình hợp tác, liên kết thành công của các nước vừa và nhỏ; ngày càng đóng vai trò tích cực, trung tâm cho những nỗ lực chung; định hình cấu trúc an ninh, bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định của châu Á-Thái Bình Dương. Thực tế đã khẳng định một ASEAN đoàn kết, thống nhất có lợi cho tất cả các nước thành viên và các nước đối tác trong quản lý xung đột, đảm bảo an ninh, ổn định khu vực trên cơ sở lợi ích chung và lợi ích của mỗi quốc gia, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Trọng tâm của ASEAN là nâng cao năng lực bảo đảm an ninh; thực hiện các biện pháp xây dựng lòng tin, ngoại giao phòng ngừa và hợp tác tìm các phương pháp giải quyết xung đột; cùng với các nước thiết lập một trật tự an ninh vững chắc.
Hiện có nhiều cơ chế do ASEAN đóng vai trò trung tâm như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Diễn đàn Biển ASEAN (AMF), Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM)... Đặc biệt là cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), đã tập hợp rộng rãi các quốc gia khu vực châu Á và các quốc gia đối tác, có vai trò quan trọng để thúc đẩy đối thoại, tiếp xúc cấp cao nhằm xây dựng lòng tin, triển khai hợp tác đa dạng, đối phó với các thách thức an ninh phi truyền thống trên nhiều lĩnh vực.
Năm 2020, Việt Nam sẽ đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN, là dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập ADMM+. Chúng tôi sẽ làm hết sức mình để đưa ra Tầm nhìn an ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương (trong khuôn khổ ADMM+); Phát huy vai trò trung tâm của ASEAN gắn với sự đoàn kết, thống nhất và trách nhiệm của các quốc gia thành viên ASEAN (trong khuôn khổ ADMM).
Việt Nam mong muốn tiếp tục nhận được sự ủng hộ, tham gia tích cực của các quốc gia đối tác, đối thoại cũng như các quốc gia khác, nhất là các nước lớn; trên cơ sở tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, để ADMM+ thực sự trở thành một cơ chế hợp tác quốc phòng mở và dung nạp, nhằm huy động sức mạnh tập thể đối phó có hiệu quả với những thách thức an ninh chung.
Thưa các quý vị!
Việt Nam luôn trân trọng giá trị của hòa bình; kiên trì chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển. Đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế; cân bằng chiến lược trong quan hệ với các nước. Xây dựng nền quốc phòng hòa bình, mang tính tự vệ; không liên kết với nước này chống lại nước kia; không sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam. Tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các nước, trên cơ sở luật pháp quốc tế, quy tắc ứng xử khu vực và đòi hỏi các nước khác cũng như vậy. Việt Nam kiên quyết bảo vệ lợi ích chính đáng của mình, đồng thời cũng tôn trọng lợi ích của các quốc gia khác phù hợp với luật pháp quốc tế.
Đối với vấn đề Biển Đông, chúng tôi kiên định và ủng hộ việc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982); tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), thúc đẩy xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC); vừa là biện pháp xây dựng lòng tin chiến lược giữa ASEAN với Trung Quốc, vừa thể hiện quyết tâm của các nước đóng góp cho một trật tự an ninh khu vực dựa trên luật pháp quốc tế. Mọi hành động vi phạm chủ quyền của nước khác, quân sự hóa và gia tăng sức mạnh quân sự đều không phù hợp với luật pháp quốc tế,đi ngược lại các cam kết khu vực. Thay vào đó, các bên có liên quan cần thể hiện trách nhiệm trong việc xây dựng một trật tự trên biển, để Biển Đông thật sự là vùng biển hòa bình, hợp tác và hữu nghị.
Bên cạnh nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia, Quân đội Việt Nam đã và đang tham gia tích cực vào Chương trình phát triển bền vững của Liên hợp quốc và mục tiêu Thiên niên kỷ; trong đó có nội dung gìn giữ hòa bình. Vừa qua, trong một thời gian ngắn, lá cờ và bộ quân phục Việt Nam đã trở nên quen thuộc, tin cậy với Phái bộ Liên hợp quốc và người dân ở các vùng xa xôi thuộc châu Phi, nơi đang chịu hậu quả nặng nề của xung đột, chiến tranh.
Thưa các quý vị!
Trong thế giới toàn cầu hóa, cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ và các thách thức an ninh ngày càng gia tăng, không một quốc gia nào có thể phát triển nếu tách rời khỏi cộng đồng khu vực, thế giới. Vận mệnh và trách nhiệm đang đặt lên vai mỗi chúng ta. Châu Á, Đông Nam Á có duy trì được hòa bình, an ninh và thịnh vượng hay không phụ thuộc rất lớn vào hành động của chúng ta hôm nay. Một trong những nỗ lực đó là cùng nhau xây dựng cơ chế, cấu trúc bảo đảm an ninh chung dựa trên các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, sự tin cậy lẫn nhau và hành xử có trách nhiệm của tất cả các bên.
Nhân dịp này, tôi chúc mừng và bày tỏ sự ủng hộ đối với vai trò Chủ tịch ASEAN và các sáng kiến của Singapore với chủ đề "Tự cường và Sáng tạo". Tinh thần này sẽ giúp ASEAN vững vàng hơn trong định hình trật tự khu vực, hỗ trợ, điều phối và thúc đẩy các nỗ lực chung, vì hòa bình và ổn định, liên kết kinh tế, hướng tới người dân dựa trên tinh thần đối thoại và hợp tác.
Tôi lạc quan rằng với sự hợp tác thực chất, thực tâm của tất cả chúng ta, thì sóng gió tại châu Á-Thái Bình Dương chỉ càng làm chúng ta gắn bó hơn, nỗ lực hơn vì lợi ích chung và tương lai tươi đẹp hơn của mỗi nước và cả khu vực.
Với niềm tin đó, tôi xin kết thúc bài phát biểu bằng câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "An ninh và tự do chỉ có thể được đảm bảo bằng sự độc lập của mỗi quốc gia với bất kỳ một cường quốc nào và bằng sự hợp tác tự nguyện của mỗi nước với tất cả các cường quốc khác".
Xin trân trọng cám ơn các quý vị đã lắng nghe!
