Vung vãi những đồng tiền không phải do chính sức lực mình làm ra, vẫn biết dẫn đến những bi kịch; nhưng về quê chứng kiến những mảnh đời, những số phận do hưởng thụ từ việc "tự dưng" giầu có ấy, vẫn thấy quá đỗi xót xa.
Học đòi
Về xã Phương Liễu (Quế Võ, Bắc Ninh), tôi được nghe kể nhiều chuyện cười ra nước mắt. Chuyện những nông dân chân đất, lấy việc cày cấy và thuốc lào làm vui, bỗng chốc trở thành triệu phú, nằm trên đống tiền.
Ngồi trong phòng khách của gia đình ông Vũ mà tôi hoa cả mắt, nền nhà lát đá hoa, tường sơn màu hồng nhạt, chiếc tivi LCD 42 inch cùng với dàn máy karaoke được sắp xếp gọn gàng trên một chiếc kệ. Ngoài sân, hai chiếc xe máy tay ga đứng chễm chệ. Gian bếp của gia đình ông cũng chẳng thua kém các gia đình giàu có ở thành phố, cũng bếp ga âm, tủ lạnh, lò vi sóng...
Không cần giấu giếm, ông Vũ khoe: “Đổi đời rồi chú ạ. Gia đình tôi không thiếu bất kỳ thứ gì cả, nóng thì có điều hòa, lạnh thì đã có máy sưởi, tắm bằng máy nóng lạnh. Sướng lắm!”. Rồi ông tủm tỉm cười chỉ về phía chiếc điện thoại di động trên bàn rồi bảo: “Các con tôi ai cũng có di động cả, chiếc điện thoại này của tôi có đủ mọi chức năng, nghe nhạc hay lắm. Đúng là một bước lên tiên. Xưa kia có mơ cũng chả thấy”.
Cửa hàng di động này bình thường khá đông khách
Cuộc sống của gia đình ông Vũ thay đổi như vậy bắt đầu từ hơn 1 tỷ đồng tiền đền bù giải phóng mặt bằng của Khu đô thị Quế Võ.
Ông vốn sinh ra và lớn lên tại đây. Suốt cuộc đời ông gắn bó với cái nghiệp nhà nông. Ngày ngày gia đình ông phải lao động quần quật ngoài đồng, trời nắng cũng như trời mưa, thậm chí những lúc nông nhàn ông và các con trai còn phải đi làm thuê để kiếm thêm thu nhập cho gia đình mà cuộc sống vẫn nghèo, vẫn khổ. Thế nhưng cuộc sống gia đình ông giờ đã khác xưa.
Chuyện chiếc điện thoại di động của ông Vũ chẳng có gì đáng ngạc nhiên với tôi. Bởi lẽ, thời buổi này, nông dân sắm một chiếc “mô bai” cho tiện bề liên lạc, âu cũng là lẽ thường tình. Nhưng điều kinh ngạc ở chỗ, ngay giữa trung tâm xã, vô số các cửa hàng buôn bán điện thoại di động mọc lên. Tôi cũng chỉ nghĩ rằng, nơi đây chỉ bán dăm ba chiếc điện thoại dòng sê-cần-hen (hàng đã qua sử dụng), hoặc thảng qua, cũng là những chiếc máy có xuất xứ từ bên kia biên giới Lạng Sơn. Nào ngờ, phần lớn các điện thoại được bày bán có giá cao ngất ngưởng từ vài triệu đồng đến cả chục triệu đồng một chiếc. Khách hàng ở đây chủ yếu là thanh niên, người nào đến cũng đi trên những chiếc xe máy đời mới, ăn mặc sành điệu và nói bằng thứ giọng của kẻ lắm tiền nhiều của.
“Chơi dế” cũng chỉ là một trong số hàng trăm chiêu vung tiền của các đại gia nhà quê. Trời chạng vạng tối, tôi đi theo chân một nhóm thanh niên khoảng 10 người sành điệu vào một quán nhậu trên đường. Họ gọi khá nhiều món, cùng một két bia. Ngồi trong quán được khoảng 1 giờ, câu chuyện của họ chẳng có gì đặc biệt ngoài chuyện ăn chơi. Và khi đã đủ độ thì một người trong nhóm gợi ý đi đến một địa điểm “giải trí” mà anh ta mới phát hiện ra từ tối hôm trước. Chẳng phải bàn bạc gì, cả nhóm nhất trí đứng dậy và đi luôn. Bữa nhậu chóng vánh của họ hết gần 900 ngàn đồng. Sau đó, cả nhóm kéo nhau đến một địa điểm khác cách đó không xa. Đó là một quán cà phê trên thị trấn…
Anh bạn tôi, công tác ở một cơ quan trên tỉnh, nhận xét: Nhiều gia đình trong xã đã đổi đời từ khi có tiền đền bù đất ruộng. Một cuộc sống “trọc phú” đang bao trùm cả xóm.
Thiếu gia và đường về... "cái máng lợn"
Nổi tiếng thiếu gia ở vùng quê này, T. thuộc đủ mọi ngón nghề của dân chơi. Tuy không nghiện ngập, hút chích, nhưng hắn có một tật xấu là ham của lạ. Cho đến tận bây giờ, thời oanh liệt không còn nữa, nhưng nhẩm đếm mãi, T. cũng không thể nhớ nổi mình đã từng mây mưa với biết bao nhiêu gái làng chơi trên thành phố, ở các thị trấn quanh vùng. Hầu như tất cả các điểm vui chơi giải trí của dân chơi, hắn đều chẳng lạ. “Cứ mỗi lần có khoảng nửa lít chất men đổ vào mồm là em và đám bạn lại hứng chí đi săn”, T. nói. Mà mỗi lần như thế, vài triệu bạc đi đứt. Có lần, nghe dân đồn ở Đồ Sơn (Hải Phòng) có nhiều “hàng” hay lắm, thế là T. và lũ bạn lại kéo nhau đi…
Ruộng bị thu hồi, những hình ảnh này chỉ còn trong quá khứ
T. kể, trước đây hắn vốn là một thanh niên chịu khó. Với gần 8 sào ruộng khoán, hằng ngày, hắn cùng bà mẹ quần quật làm lụng, cấy gặt, tuy không giàu có, những cũng đủ để hai mẹ con có bát ăn bát để. Nhưng từ khi gia đình hắn nhận được hơn 400 triệu tiền đền bù thì hắn nhanh chóng lột bỏ cái tính cần cù trở thành nhân vật nổi tiếng trong giới ăn chơi.
Lặng người khi tôi hỏi đến căn nguyên nông nỗi, T. buồn bã: “Em ngu thì em chết, chẳng ân hận gì. Chỉ thương mẹ em, có mỗi mình em, về già không có người trông cậy”. Nói trong nước mắt, T. kể cho tôi nghe, tình cờ trong một lần “võng vỉa”, hắn ngã sóng soài, phải đi cấp cứu. Trong quá trình xét nghiệm, bệnh viện mới thông báo rằng T. đã nhiễm HIV/AIDS. “Cái cảm giác lúc đó, nó bất ngờ, rụng rời, hối hận…, đến giờ em vẫn nhớ như in, mà mỗi lần hình dung lại, em sởn da gà”, T. bảo. Giờ đây, hàng ngày T. phải chống chọi với căn bệnh thế kỷ. Từ một thanh niên cao to, khỏe mạnh giờ hắn trở nên thân tàn ma dại. Tôi thoáng thấy mắt của mẹ T. ướt lệ, bởi đứa con trai duy nhất của bà đang chờ chết!
Một ngôi nhà mái bằng của mẹ con T. bây giờ là cả một mớ hỗn độn, dở dang, hoang tàn. Chiếc cổng sắt vẫn còn trong tình trạng thô, chưa sơn màu, hai trụ cổng như 2 chồng gạch xếp lên nhau thô cứng nối liền với tường bao, trong sân thì gạch ngói, vôi vữa lởm chởm, vườn rau nhìn tiêu điều như không có sự sống.
Tr., cũng giống như T., xuất thân từ phụ hồ, được “lột xác” bởi tiền đền bù đất. Từng tham gia những cuộc chơi thâu đêm suốt sáng, Tr. cho biết, những cuộc vui như thế thường kéo dài đến nửa đêm, mỗi tối như vậy các “thiếu gia” này cũng phải tiêu tốn đến vài trăm ngàn đồng - một số tiền không nhỏ ở quê. Chính vì thói “vung tay” mà giờ đây Tr. lại “trở về với cái máng lợn”, với cuộc sống khó khăn, bần hàn trước kia.
Bà Hồng, bán nước đầu xóm, cho biết: “Vài tháng trở lại đây, thanh niên đi làm thuê ở khắp mọi nơi kéo nhau về làng. Những thanh niên này mang về làng đủ thứ “văn hóa” mà từ trước đến nay người dân nơi đây không có điều kiện để mà tìm hiểu. Chiều chiều chúng tụ tập nhau ở đầu làng rồi bàn tán chuyện lô đề, cá độ bóng đá, chúng nói cho nhau những địa chỉ giải trí mới khám phá...”.
Đáng báo động là thứ “văn hóa” đó đang được những thanh niên này tiêm nhiễm vào đầu những đứa trẻ ở đây. Có đứa mới học lớp 9 đã đòi bố mẹ mua điện thoại di động, xe máy, thậm chí còn nói thẳng với bố mẹ là “con không muốn học nữa”. Bà Hồng than phiền, nhiều đêm đang ngủ giật mình tỉnh dậy vì tiếng gầm rú của những chiếc xe máy, cùng tiếng gào thét của một nhóm thanh niên đi chơi về vẫn còn trong cơn hưng phấn...
