“Chiêu trò” mới trong vi phạm bản quyền âm nhạc

Thủ đoạn tinh vi

Thực trạng xâm phạm bản quyền âm nhạc hiện nay xảy ra rất phổ biến. Một số nhạc sĩ - chủ sở hữu tác phẩm chỉ cho phép một số cá nhân là ca sĩ, hoặc đơn vị truyền thông chuyên kinh doanh âm nhạc trên các nền tảng trực tuyến..., được phép thu thanh, thu hình và truyền tải lên mạng internet các tác phẩm, với mục đích phổ biến rộng rãi đến người công chúng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, một số ca sĩ phản ánh tình trạng ca khúc, MV đăng tải trên nền tảng số đột nhiên bị đánh dấu vi phạm bản quyền, khi hỏi các nhạc sĩ - chủ sở hữu của tác phẩm, thì các nhạc sĩ cho biết, họ không ủy quyền cho bất cứ tổ chức/cá nhân nào xử lý vi phạm bản quyền tác giả nếu chưa xin phép, trả tiền tác quyền sử dụng tác phẩm.

Vấn nạn vi phạm bản quyền không những gây ảnh hưởng đến sự sáng tạo của nghệ sĩ. Ảnh: Lại Tấn.

Cũng có một hiện trạng khác như trường hợp nhạc sĩ Bảo Chấn vô tình có những hợp đồng ủy quyền làm ảnh hưởng tới chính ông, đồng thời gây khó khăn cho đơn vị đã được ủy quyền quản lý và bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan đến tác phẩm. Cụ thể, nhạc sĩ Bảo Chấn đã ký hợp đồng ủy quyền quản lý toàn bộ các tác phẩm cho Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC). Đầu tháng 3/2021, ông lại ký Hợp đồng ủy quyền với một đơn vị khác là Công ty Cổ phần Thương mại và dịch vụ truyền thông Bihaco (BH Media). Tuy nhiên, khi phát hiện BH Media không thực hiện đúng những gì đã thỏa thuận, nhạc sĩ Bảo Chấn đã quyết định hủy hợp đồng ủy quyền với đơn vị này, đồng thời gửi thư đến VCPMC xác nhận rằng ông vẫn tiếp tục ủy quyền quản lý quyền tác giả toàn bộ các tác phẩm cho VCPMC.

Liên quan đến vấn đề bản quyền âm nhạc, ông Hoàng Tùng, con trai cố nhạc sĩ Hoàng Phương cho biết: “Cha tôi có tới 4 người vợ. Khi ông qua đời, việc hưởng thụ quyền tài sản thuộc về tất cả những người vợ và các con của ông. Tuy nhiên, một trong những người thân đã đem bán một số tác phẩm của ông cho một đơn vị khai thác khác và hưởng lợi một mình, khiến cho việc phân chia tác quyền theo quyền thừa kế bị ảnh hưởng. Gia đình chúng tôi đã phải gửi đơn lên tòa án để xử lý vụ việc. Hiện gia đình chúng tôi đã yêu cầu bên VCPMC bảo hộ quyền tác giả và phân chia quyền tài sản theo tỷ lệ mà tòa án đã phán quyết”.

Cẩn trọng khi thoả thuận bản quyền

Theo các chuyên gia, vấn đề bán độc quyền hoặc chuyển nhượng sẽ khó chấm dứt và sẽ xảy ra thường xuyên, đặc biệt là tình trạng bán độc quyền cho các nhà sản xuất, ca sĩ. Trao đổi về vấn đề này, đại diện bộ phận pháp chế của VCPMC cho biết, từ những nội dung phản ánh và đề nghị tư vấn của nhiều nhạc sĩ gửi đến cho thấy, thực tế đa phần các nhạc sĩ do chưa nắm rõ các điều khoản thỏa thuận và thuật ngữ pháp lý, nên khi ký kết đã không lường trước được những tình huống đầy rủi ro. VCPMC đã có những hỗ trợ pháp lý, tránh hiện tượng nhầm lẫn, không trung thực "tình ngay lý gian" hoặc cố tình lừa dối, làm sai lệch trong giao dịch dân sự, gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả.

Bảo vệ quyền tác giả là một lĩnh vực đặc thù, tạo môi trường tốt cho các nghệ sĩ sáng tạo ra nhiều tác phẩm có chất lượng và giá trị nghệ thuật, là “chìa khóa” then chốt để chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa được thực hiện thành công. Từ thực tiễn những vụ việc liên quan đến bản quyền tác phẩm âm nhạc trong thời gian gần đây, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn - Tổng Giám đốc VCPMC đưa ra khuyến nghị: “Theo Luật Sở hữu trí tuệ, thời gian bảo hộ quyền tác giả được thực hiện từ khi tác phẩm ra đời. Đơn vị ủy thác sẽ có trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm từ khi ký ủy thác cho tới 50 năm sau khi tác giả qua đời. Vì vậy, đừng vì một chút lợi nhỏ trước mắt mà các tác giả vội ký ủy thác cho một đơn vị khác khai thác, quản lý khi chưa nắm rõ về các thủ tục pháp lý cũng như những rủi ro gặp phải khi bán độc quyền hoặc chuyển nhượng tác phẩm".

Theo các chuyên gia, bảo hộ quyền tác giả là hoạt động nhằm tôn vinh, bảo vệ thành quả của các tổ chức, cá nhân đã lao động sáng tạo, cống hiến, đóng góp cho lợi ích công chúng và sự tiến bộ xã hội, thúc đẩy hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực văn học nghệ thuật nói chung, lĩnh vực âm nhạc nói riêng. Bảo hộ quyền tác giả nhằm hướng tới một cộng đồng tôn trọng “tài sản trí tuệ” và chỉ có ý nghĩa nếu người sáng tạo thực sự được tôn trọng các quyền và được hưởng các lợi ích được khai thác từ tác phẩm của mình.