Nghiên cứu để khắc phục tình trạng nhà siêu méo, siêu mỏng
Cho ý kiến về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Đoàn Thành phố Hà Nội) đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật cần nghiên cứu để khắc phục tình trạng nhà siêu méo, siêu mỏng.
Về đền bù, giải tỏa mặt bằng khi thu hồi đất để thực hiện dự án, Ban soạn thảo dự án Luật cần tìm ra phương án hữu hiệu đối với vấn đề này và cần nâng cao sự vào cuộc của chính quyền địa phương… Từ thực tiễn thời gian qua cho thấy, việc đền bù giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án rất hay gặp vướng mắc là do phần lớn không thỏa thuận được. Thậm chí, có trường hợp người dân không cho gặp để thỏa thuận. Điều này dẫn đến chậm trễ trong việc triển khai dự án. Vì lý do này mà nhiều huyện hàng chục năm chỉ thực hiện được việc tự thỏa thuận được một vài dự án, còn phần lớn là chưa xong hoặc phải bỏ dự án.
Với tình hình trên, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị Chính phủ, Ban soạn thảo suy nghĩ để tìm cách tháo gỡ vướng mắc trong đền bù, giải phóng mặt bằng nhằm đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cử tri và doanh nghiệp trong cả nước.
Đối với các dự án thuộc nhóm tự thỏa thuận, nếu đạt từ thỏa thuận được từ 70% trở lên và thời gian đã chậm gấp 2 lần so với thời gian mà cấp có thẩm quyền cho phép thì chính quyền phải vào cuộc để thực hiện việc giải tỏa và giá đất chỉ bằng giá quy định của Nhà nước cho đất ở khu vực đó.
Có quy định mở hơn trong nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp
Liên quan đến nhóm vấn đề chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp, đại biểu Quốc hội Nguyễn Đại Thắng (Đoàn tỉnh Hưng Yên) đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu để có các quy định mở hơn nữa trong việc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp với các tổ chức, cá nhân có nhu cầu đầu tư sản xuất nông nghiệp quy mô lớn.
Về nguyên tắc bồi thường hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, đại biểu Nguyễn Đại Thắng đề nghị cần ghi rõ trong Luật nguyên tác việc Nhà nước thu hồi đất phải đảm bảo người dân có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn tỉnh Đồng Tháp) đề nghị cá nhân nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp phải thành lập tổ chức kinh tế. Đối với trường hợp nhận thừa kế, người cùng huyết thống thì tặng, cho, chuyển nhượng là bình thường. Việc giao đất, cho thuê đất các sự nghiệp công lập nếu có nhu cầu sử dụng đất được giao để sản xuất kinh doanh thì được chọn hình thức Nhà nước cho thuê đất trả tiền hàng năm sẽ được miễn tiền thuê đất, tuy nhiên không được bán tài sản thuộc sở hữu, không được thế chấp đất, thuê hoặc tài sản gắn liền với đất.
Đề nghị bổ sung quy định thu hồi đất với dự án cải tạo chung cư cũ
Tại buổi thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Trúc Anh (Đoàn Thành phố Hà Nội) đóng góp ý kiến đối với quy định về thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Theo đó, đại biểu đề nghị bổ sung thêm các trường hợp thu hồi đất đối với các dự án phát triển khu đô thị, cải tạo chung cư cũ, khu dân cư nông thôn, dự án chỉnh trang đô thị, dự án chỉnh trang khu dân cư nông thôn. Đây là mảng trọng yếu, nhà nước phải làm nhưng rất cần xã hội hóa việc giải phóng mặt bằng thường tư nhân không làm hoặc khó làm.
Bên cạnh đó, đưa các dự án công viên thể dục thể thao, trường học, bệnh viện vui chơi giải trí vào trường hợp thu hồi đất hoặc đối với các dự án phát triển thương mại, dịch vụ và trường hợp thu hồi đất nếu có quy mô lớn, có tổng mức đầu tư trên 30.000 tỷ, có đóng góp vào sự phát triển kinh tế của địa phương thì được thực hiện cho thu hồi đất và đấu thầu dự án đầu tư theo quy định. Chi tiết của việc này do HĐND cấp tỉnh quyết nghị.
Tranh luận về nội dung này, đại biểu Quốc hội Đồng Ngọc Ba (Đoàn tỉnh Bình Định) cho rằng, việc thu hồi đất để cải tạo chung cư cũ là không hợp lý. Theo đó, dự thảo Luật hiện tại đã có quy định về các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng, Ủy ban Pháp luật cũng đã nêu quan điểm, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã có giải trình, tuy nhiên đại biểu cho rằng giải trình của Bộ không thỏa đáng.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba cho rằng việc bổ sung thu hồi đất để cải tạo chung cư cũ vào diện thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng có thể trở thành động thái “đổ thêm dầu vào lửa” trong nỗ lực cải tạo chung cư cũ, trái với các quy định của pháp luật hiện hành. Vì vậy, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, xem xét kỹ nội dung này.
Tranh luận về ý kiến nhiều đại biểu cho rằng, phải tránh tình trạng dự án tư nhân đầu tư lợi dụng danh nghĩa là dự án phát triển kinh tế - xã hội và phải để cho người dân và doanh nghiệp tự thỏa thuận, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn Thành phố Hà Nội) cho rằng, không phải cứ dự án tư nhân đầu tư là dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Theo đại biểu, đất đai là do Nhà nước quy hoạch nhằm mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng chứ không phải vì lợi ích cá nhân. Như vậy bất kể dự án nào thực hiện quy hoạch đất đai của Nhà nước đều là dự án thực hiện phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Và bất kể dự án nào mà Nhà nước đã phê duyệt thì đủ điều kiện là dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và có thể được thu hồi.
Đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, nếu như Nhà nước thu hồi và cho người dân tham gia vào quá trình xây dựng phương án bồi thường tái định cư để tạo được sự đồng thuận của người dân thì chúng ta sẽ đạt được các hiệu quả về kinh tế - xã hội tốt hơn và đáp ứng được đầy đủ nhu cầu của Nghị quyết 18.
Ngược lại, nếu cứ để cho người dân, doanh nghiệp tự thỏa thuận thì nảy sinh rất nhiều yêu cầu. Ví dụ như yêu cầu đảm bảo hài hòa lợi ích là không được thực hiện hoặc yêu cầu về tái định cư phải đảm bảo ổn định tốt hơn cũng không được thực hiện.
Vì vậy, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, việc Nhà nước thu hồi mà có phương án tái định cư tốt thì sẽ đảm bảo tốt hơn và có 3 phương án để tự thoả thuận: Quan hệ tham mua bán, tuyển dụng đất đai không cần phê duyệt dự án; Các dự án mà người dân đóng góp đất, đóng góp cổ phần để cùng kinh doanh; Dự án tái điều chỉnh, phân lại khu dân cư hoặc tái thiết đô thị.
