Kinh doanh vận tải đường sắt vừa thoát lỗ sau 3 năm chật vật, dường như họ đã tìm thấy lối đi riêng, cuộc trò chuyện cuối năm với Tổng Giám đốc HARACO Nguyễn Viết Hiệp sẽ cung cấp cho chúng ta góc nhìn sâu hơn.
1. Cơ hội phát triển
Đường sắt đang là từ khóa được nhắc đến trên các phương tiện báo chí, các hội thảo, tọa đàm. Chính phủ đang gấp rút hoàn thiện thủ tục trình Quốc hội cho chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.
Đầu tiên, xin chúc mừng HARACO nói riêng và Tổng Công ty Đường sắt nói chung đã kinh doanh có lãi, niềm tin của Nhân dân dành cho đường sắt đang dần tăng. Dường như đang có một sự thay đổi lớn?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Tôi vừa vinh dự được tham gia buổi thăm và làm việc của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với Tổng Công ty Đường sắt, rất nhiều tin vui đối với người lao động. Nếu tôi nhớ không nhầm thì sau 21 năm, người đứng đầu Chính phủ mới đến thăm, làm việc với đường sắt, điều này phần nào nói lên tâm thế hiện nay của đường sắt trong xã hội.
Sau khi Chính phủ đầu tư 7.000 tỷ đồng nâng cấp hạ tầng tuyến đường sắt Thống Nhất, đầu năm 2024, Bộ GTVT sẽ triển khai dự án cải tạo, nâng cấp đường sắt đèo Khe Nét từ Km 412+700 – Km 422+490 (tỉnh Quảng Bình) có tổng mức đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, dự án cầu Cẩm Lý tại Km24+134 tuyến đường sắt Kép – Hạ Long tổng mức đầu tư dự kiến 800 tỷ đồng.
Trong năm 2023, nhiều “nút thắt” kinh doanh vận tải đã được tháo gỡ?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Chính xác. Chính phủ đã đồng ý kéo dài niên hạn sử dụng của đầu máy và toa xe chở khách quy định tại Nghị định số 65/2018 và việc 6 tháng cuối năm Chính phủ chấp thuận đề xuất của Bộ Tài chính giảm mức phí sử dụng hạ tầng từ 8% về mức 4% doanh thu kinh doanh vận tải đường sắt quy định tại Thông tư số 295/2016/TT-BTC ngày 15/11/2016 đã giúp kinh doanh vận tải bớt đi khó khăn. Ngoài ra, nhiều dự án lớn liên quan đến đường sắt đã và đang được triển khai đã góp phần tăng cường năng lực cho 2 công ty vận tải.
2. Đổi mới đi lên
Doanh thu vận tải HARACO năm 2023 đạt 2.169 tỷ đồng, tăng trưởng 9%, trong đó hành khách tăng trưởng 49% so với cùng kỳ. Điều đáng ghi nhận, đó là sự thay đổi đáng kể tư duy kinh doanh vận tải đường sắt, chú trọng phát triển sản phẩm mới, xây dựng thương hiệu. Đồng thời được Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam tặng cờ “Đơn vị có nhiều giải pháp kinh doanh tốt nhất”.
Nhiều người quan tâm đến đường sắt đã khá bất ngờ với những thay đổi gần đây của Công ty HARACO như bán vé tháng, vé nhóm và mới đây là xây dựng đoàn tàu container lạnh, tàu khách chất lượng cao SE19/20 (Hà Nội - Đà Nẵng). Điều gì đã khiến ban lãnh đạo HARACO có nhiều quyết định đột phá trong kinh doanh vận tải?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Trước hết phải nói đã từ lâu, lãnh đạo đường sắt và HARACO luôn trăn trở với việc phải tự làm mới mình để tồn tại trong sự cạnh tranh vận tải khốc liệt. Sau khi Nhà nước đầu tư 7.000 tỷ đồng nâng cấp hạ tầng tuyến Thống Nhất và sự thay đổi của nền kinh tế sau đại dịch Covid-19, đứng trước thực tế “tồn tại hay không tồn tại”, chúng tôi quyết tâm đột phá.
Nhiều năm qua, HARACO đã đổi mới đáng kể tư duy kinh doanh chủ động khoán tàu Hải Phòng, Nghệ An. Các sản phẩm vé tháng, vé nhóm cho tuyến Hà Nội - Hải Phòng, nâng cao chất lượng food tour Hải Phòng bằng đường sắt đã có thương hiệu, tạo điều kiện cho hành khách thường xuyên đi lại tuyến này, tiết kiệm được chi phí, thời gian.
Với 800.000/tháng hành khách có thể đi lại không hạn chế tới tất cả các ga trên tuyến này. Với vé nhóm, mua mã giảm giá "3TANG1" và "6TANG2" hành khách tiết kiệm 85.000 – 125.000 cho chuyến đi 4 người hoặc tiết kiệm 170.000 – 250.000 cho chuyến đi 8 người. Trên các đoàn tàu, hành khách có thể quét QR để mua đặc sản dọc đường sắt.
Cuối năm 2023, HARACO bước đầu xây dựng thành công cả về mặt thương hiệu lẫn hiệu quả kinh doanh đoàn tàu chất lượng cao SE19/20 (Hà Nội - Đà Nẵng). Đến nay khách du lịch, đặc biệt là khách nước ngoài đã chọn SE19/20 khi đến các địa điểm du lịch Hà Nội, Ninh Bình, Vinh, Đồng Hới, Huế, Đà Nẵng. Mới đây, trong lần thăm đường sắt, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tận mắt chứng kiến và có lời khen ngợi, biểu dương đoàn tàu này.
Còn dưới ga, chi nhánh đâu là điểm sáng, thưa ông?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Các chi nhánh vận tải đang có sự thay đổi lớn về tư duy kinh doanh, điển hình là phòng đợi tàu ga Hà Nội đã được nâng cấp, cải tạo đủ điều kiện phục vụ hành khách phân khúc hạng sang. Trung Tâm du lịch đường sắt Đồng Hới vừa đưa vào hoạt động phục vụ khách các món ăn Âu, Á hoặc thư giãn bên cốc café, nước giải khát… Đặc biệt hành khách còn có thể mua các đặc sản vùng miền về làm quà cho bè bạn, người thân, đặt tour tham quan Quảng Bình, thuê ô tô, xe máy, đặt tiệc. Năm 2023, Công ty đã chạy tàu container lạnh chở hoa quả nông sản tươi sống từ ga Sóng Thần đi Trung Quốc, đây là loại hình kinh doanh mới trong Liên vận Quốc tế.
3. Góc nhìn thẳng
Với sự đoàn kết, chung sức và đổi mới sáng tạo trong kinh doanh, kết quả kinh doanh năm 2023 bắt đầu có sự khởi sắc, thu nhập của người lao động tăng 20% là những tin vui.
Nhân dịp cuối năm, chúng ta sẽ ngồi lại đánh giá khách quan các con số kinh doanh năm 2023?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Vì mưu sinh, khá nhiều người đã rời công ty trong 2 năm đại dịch Covid-19, đến đầu năm nay HARACO còn 3.153 lao động. Trong bối cảnh kinh doanh vận tải đường sắt gặp phải các “đối thủ mạnh” như máy bay, ô tô mà HARACO chúng tôi vẫn gắng lo cho người lao động tăng thu nhập khoảng 20% là một thành công, mức thu nhập bình quân trên 11 triệu đồng/tháng. Hội đồng quản trị công ty đã có những điều chỉnh kịp thời về đẩy mạnh kinh doanh vận tải hành khách để tăng doanh thu vận tải.
Thực tế, nhìn vào các chỉ số kinh tế - kỹ thuật, vận tải hành khách đang có chiều hướng tăng thì vận tải hàng hóa mới đạt 93% kế hoạch bằng 83% so với cùng kỳ và bằng 120% so với năm 2019, khi chưa có dịch là điều đáng phải suy ngẫm. Chúng tôi tiếp tục phải nghiên cứu, phân tích và tìm các giải pháp để thúc đẩy vận tải hàng hóa bằng đường sắt.
Ông suy nghĩ gì về hai gợi ý mới đây của Thủ tướng Chính phủ về khách hàng du lịch và hóa chất?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Sau thành công của đoàn tàu du lịch chất lượng cao SE19/20, HARACO đã làm việc với rất nhiều công ty du lịch “train charter - thuê nguyên chuyến”. Năm 2024, chúng tôi sẽ nhân rộng mô hình tàu SE 19/20, khai thác trên các tuyến đường khác; khai trương thêm vài đoàn tàu du lịch theo mô hình kinh doanh mới. Đối với Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, bạn hàng truyền thống của công ty, từ gợi ý của Thủ tướng, chúng tôi sẽ có những buổi làm việc, nâng cấp sự hợp tác.
4. Đã tìm thấy lối ra
Là người gắn bó với đường sắt từ năm 1988, đi qua gần hết các chức danh trong ngành. Ông đánh giá như thế nào về cơ hội phát triển của đường sắt trong năm 2024 và tương lai?
- CEO Nguyễn Viết Hiệp: Sau 1975, ngành đường sắt có 3 thời điểm khó khăn tưởng chừng như không trụ vững, đó là thời điểm sau tháng 2/1979, rồi năm 1984 - giải thể Tổng cục Đường sắt và mới đây khi đại dịch Covid-19. Trong 2 năm đường sắt phải ngừng chạy tàu nhiều tháng liên tiếp, kinh doanh gặp vô vàn khó khăn. Bằng sự nỗ lực của hơn 3.000 lao động, chúng tôi đã tìm ra lối đi cho chính mình.
Khó khăn đã tạm lùi nhưng trong tương lai, khi sân bay Long Thành và hệ thống đường bộ cao tốc hoàn thành, sức ép cạnh tranh với đường sắt sẽ rất lớn. Nhưng sau 3 năm HARACO nói riêng và Tổng Công ty nói chung đã thoát lỗ, tạo nên khí thế mới trong toàn ngành, với truyền thống đoàn kết, cùng nhau vượt khó có thêm sự quan tâm của các bộ, ban ngành và Chính phủ, tôi tin đường sắt sẽ vượt qua thử thách. Nhân dịp năm mới, tôi xin chúc các đối tác, hành khách và bạn đọc Kinh tế & Đô thị lời chúc thành công.
Xin cảm ơn ông và chúc HARACO thành công trong kinh doanh!
