Nhận diện thủ đoạn, mánh khóe của tín dụng đen

- Thứ nhất, trên thực tế xã hội, nhiều người có nhu cầu cần gấp một số tiền lớn. Ví dụ như: Có thân nhân gặp bệnh hiểm nghèo hoặc xảy ra tai nạn bất ngờ cần gấp một số tiền vượt quá khả năng tài chính. Họ cũng có thể cần để đáo hạn ngân hàng gấp… Nói chung đây là những trường hợp cần tiền gấp để giải quyết vấn đề bức thiết cá nhân nhưng phần nào họ ý thức được trách nhiệm và hậu quả của tín dụng tự do.

Thứ hai, họ là chủ của cơ sở, công ty kinh doanh, nhất là những nghề có lãi suất cao nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro. Trong đó, có loại hình kinh doanh truyền thống như mua, bán bất động sản hay đầu cơ chứng khoán. Cũng có thể họ kinh doanh tiền ảo, đa cấp hay chơi hụi. Họ cần ngay tiền để đầu tư, đặt cọc với tư tưởng có lợi nhuận nhanh và nhiều hơn tiền lãi vay. Những trường hợp này thường sử dụng song song cả 2 loại hình vay tiền truyền thống và tín dụng tự do. Họ luôn tự tin xoay vòng được dòng tiền. Tuy nhiên, lợi nhuận luôn tỷ lệ thuận với mức độ rủi ro.

Thực hiện Kế hoạch 231 của Giám đốc Công an TP Hà Nội (kế hoạch riêng triệt phá tín dụng đen), từ nay đến hết 30/11 các đơn vị công an địa bàn quận, huyện tập trung lực lượng tổ chức đấu tranh, xóa bỏ hoàn toàn các cơ sở cho vay tài chính không có giấy phép; bóc gỡ tờ rơi quảng bá cho vay tài chính, có biện pháp xử lý chủ số điện thoại trong quảng cáo; đồng loạt cho các chủ cơ sở có giấy phép ký cam kết và triển khai kiểm tra thường xuyên… "Dần loại bỏ tín dụng đen gây nhức nhối đời sống xã hội, Công an TP Hà Nội tiếp tục tham mưu TP kiến nghị Quốc hội, Chính phủ rà soát, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự, hành chính, dân sự về xử lý hành vi phạm tội, vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng; hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực vay tín dụng với những chế tài cụ thể, rõ ràng và nghiêm." - Thiếu tướng Đinh Văn Toản - nguyên Phó Giám đốc, Thủ trưởng cơ quan điều tra CA TP Hà Nội

Thứ ba, là những người có nhu cầu trong hoạt động bất chính như đánh bạc, thú tiêu tiền xa xỉ nhằm ăn chơi, rượu bia… Đây là trường hợp phổ biến sử dụng loại hình tín dụng đen để thỏa mãn nhu cầu cá nhân.

Với những người này, hệ thống ngân hàng truyền thống không đáp ứng được nhu cầu cần tiền trong ngày, thậm chí vài giờ. Từ đó, rất dễ phải vay vốn từ tín dụng đen. Từ vay vốn, trả nợ đến đòi nợ và họ điêu đứng trong vòng xoáy đó. Không những chỉ hại đến họ và gia đình mà gây nhiều hệ luỵ bất an cho xã hội. Điều đáng buồn là đối tượng cần đến tín dụng đen tiêu cực này có tỷ lệ chiếm đa số nhu cầu vay tiền hiện nay.

Vậy, chúng ta có giải pháp gì nhằm quản lý, ngăn ngừa được hình thức cho vay dạng tín dụng đen, nhất là trường hợp vay tiêu cực, thưa ông ?

- Đây là điều rất khó, hầu như không thể quản lý triệt để được tín dụng đen. Tuy nhiên, để giảm thiểu, các cơ quan chức năng cần xem xét đưa dạng tín dụng tự do vào hệ thống luật pháp để quản lý. Thực tế, luật pháp tại Việt Nam còn nhiều thiếu sót trong trong vấn đề các cá nhân cho nhau vay.

Hiện chỉ có Luật Thương mại và Bộ luật Dân sự có quy định, nhưng còn chung chung. Vì vậy, phải có quy định cụ thể, nâng cao hơn về quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của cả 2 phía cho vay và đi vay. Đặc biệt, cần chế tài xử lý mạnh tay hơn về lãi suất cho vay quá cao hay quy định về cách đòi nợ, truy thu nợ bằng biện pháp không có đạo đức.

Tuy nhiên, luật pháp chỉ kiểm soát phần ngọn, phần gốc là con người. Bởi vậy, hạn chế tối đa loại hình tín dụng đen tiêu cực vẫn là nâng cao nhận thức của người dân. Ví dụ, nước Mỹ là quốc gia có nền tài chính hàng đầu, nhưng họ vẫn thường xuyên giáo dục về tài chính cơ bản và phổ cập toàn dân. Theo đó, từ hơn 10 năm qua chương trình “khéo dùng tiền” được nước Mỹ đưa vào phổ biến rộng tại các trường từ cấp phổ thông đến hệ thống ngân hàng. Chương trình này giáo dục cơ bản về vấn đề tiêu tiền, cách vay tiền thông minh và những bài học tránh bị mất cân đối tài chính cá nhân.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đã có chương trình tương tự nhưng chưa được phổ biến rộng rãi. Tôi mong muốn, Chính phủ xem xét, chỉ đạo NHNN, Bộ Tài chính, Bộ GD&ĐT cùng phối hợp để có một chương trình phổ cập rộng rãi kiến thức tài chính cơ bản. Nếu chưa quan tâm đủ mạnh về vấn đề giáo dục thì các biện pháp khác nhằm kiểm soát tín dụng đen cũng không thể hiệu quả. Khi nhận thức đủ, người dân sẽ có phương án khôn ngoan để vay tiền và chính là để bảo vệ họ.

Hiện nay, để tránh cơ quan chức năng, rất nhiều thỏa thuận vay tín dụng đen được người cho vay thỏa thuận dưới dạng mua, bán tài sản cá nhân. Thỏa thuận này bản chất là cho vay với lãi suất “cắt cổ” nên thường ghi khống số tiền rất phi lý nhằm ép con nợ. Theo ông người dân cần làm gì để bảo vệ mình?

- Đây là biến tướng rất nguy hiểm của loại hình tín dụng đen, họ chuyển giao dịch vay và đi vay sang giao dịch mua bán tài sản. Việc thỏa thuận vay tiền theo cách này chỉ có lợi phía cho vay. Chính bên cho vay có dấu hiệu lừa đảo nhưng trong trường hợp xấu, bên vay sẽ có nguy cơ thành người lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Trong trường hợp này, cả đôi bên (vay và cho vay) đều thực hiện sự việc không đúng pháp luật và bên vay là người đồng lõa trong dấu hiệu lừa đảo. Họ đang trở thành nạn nhân khi chính mình chủ động giao dịch với thông tin sai lệch. Thực tế nếu rơi vào tình cảnh này, bên vay nên trình báo cơ quan Công an để xem xét, tránh tiếp tục có hệ luỵ xấu cho bản thân và gia đình.

Theo kinh nghiệm cá nhân, trước khi tiếp cận tín dụng đen, người dân nên tham khảo ý kiến ít nhất 2 người thân được đánh giá có kiến thức tài chính và được mình tin tưởng. Thậm chí, họ nên tự tin, mạnh dạn đến ngân hàng để hỏi nhân viên tư vấn vấn đề cần tháo gỡ. Có nhiều trường hợp tôi biết đã tránh được tình trạng sa vào cạm bẫy tín dụng đen tiêu cực khi chia sẻ thông tin với người thân.

Xin cảm ơn ông!