Đối với vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH), dự thảo Luật BVMT sửa đổi quy định rõ giao cho một đầu mối là Bộ TN&MT quản lý - giúp Chính phủ làm đầu mối thống nhất quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường quản lý chất thải rắn trong đó có CTRSH ở cấp Trung ương, bao gồm các nội dung về cơ chế, chính sách...và việc hướng dẫn phương pháp định giá dịch vụ xử lý CTRSH; công bố định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển,...
Hiện, Luật BVMT 2014 chức năng quản lý được giao cho nhiều Bộ cùng chịu trách nhiệm như Bộ TN&MT, Bộ Xây dựng,…. Ở địa phương, cơ quan chuyên môn giúp việc cho UBND cấp tỉnh về vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt về tại một số tỉnh là Sở Tài nguyên và Môi trường, tại một số tỉnh khác là Sở Xây dựng. Vì vậy, vấn đề quản lý CTRSH còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, thậm chí có địa phương CTRSH trở thành điểm nóng về an ninh, chính trị.
| Dự thảo Luật BVMT sửa đổi cũng đã quy định nguyên tắc thu kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý đối với từng loại CTRSH sau khi đã được phân loại. |
Dự thảo đưa ra quy định về kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH được tính dựa trên khối lượng phát sinh (khoản 6 Điều 79 dự thảo Luật quy định, Bộ trưởng Bộ TN&MT hướng dẫn hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh). Điều này sẽ thúc đẩy người dân giảm thiểu lượng chất thải phát sinh, vì rõ ràng việc phát sinh ít chất thải hơn đồng nghĩa với việc phải trả ít tiền hơn.
Theo ông Nguyễn Thượng Hiền – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, dự thảo Luật BVMT sửa đổi cũng đã quy định nguyên tắc về việc thu kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý đối với từng loại chất thải sau khi đã được phân loại. Điều này một mặt để làm căn cứ cho việc thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh, những tổ chức, cá nhân không thực hiện phân loại sẽ phải trả chi phí cao hơn so với những tổ chức, cá nhân thực hiện việc phân loại theo quy định. Việc giao UBND cấp tỉnh ban hành quy định chi tiết về quản lý chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân thuộc địa bàn quản lý sẽ giúp chính quyền địa phương căn cứ vào điều kiện kinh tế, xã hội và công nghệ xử lý chất thải đang áp dụng để đưa ra các quy định cho phù hợp, đảm bảo tính khả thi của quy định.
Đặc biệt, tại dự thảo Luật quy định về sự giám sát của các tổ chức chính trị-xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cấp Hội, tổ dân phố, cộng đồng dân cư đối với việc tổ chức thực hiện và giám sát việc phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Cùng đó, quy định không khuyến khích cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu trên địa bàn cấp xã; không khuyến khích sử dụng công nghệ chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt, trừ trường hợp đặc thù do Thủ tướng Chính phủ quyết định;...
Đối với quản lý chất thải nguy hại (CTNH), dự thảo Luật BVMT sửa đổi cũng đã đưa ra các quy định mới. Theo đó, giao Bộ TN&MT ban hành danh mục CTNH, chất thải công nghiệp phải kiểm soát và chất thải rắn công nghiệp thông thường để giải quyết bất cập trong việc phân định chất thải nguy hại, trong khi đó theo quy định hiện nay chủ nguồn thải phát sinh chất thải phải lấy mẫu để phân định dẫn đến tốn kém không cần thiết.
Dự thảo quy định không khuyến khích đầu tư cơ sở xử lý chất thải nguy hại có phạm vi phục vụ trên địa bàn một tỉnh (khoản 3 điều 87); UBND cấp tỉnh không hạn chế việc thu gom chất thải nguy hại phát sinh trên địa bàn các tỉnh khác về xử lý tại cơ sở xử lý chất thải nguy hại thuộc địa bàn quản lý của tỉnh (khoản 6 Điều 87). Đây là điều rất cần thiết để thúc đẩy xây dựng các cơ sở xử lý chất thải nguy hại tập trung, quy mô lớn. Ngoài ra, quy định tại khoản 2 Điều 87 về việc Nhà nước khuyến khích và có chính sách ưu đãi cho tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư và cung cấp dịch vụ xử lý chất thải nguy hại; khuyến khích việc đầu tư các cơ sở xử lý chất thải nguy hại quy mô cấp vùng.
Mặt khác, dự thảo quy định yêu cầu chất thải nguy hại phát sinh trong sinh hoạt phải được chuyển giao cho tổ chức, cá nhân thực hiện thu hồi, xử lý theo quy định về trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu hoặc đơn vị có chức năng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt hoặc chất thải nguy hại, sẽ góp phần giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường gây ra do chất thải nguy hại trong sinh hoạt gây ra, tuy nhiên cần phải có chính sách giám sát khả thi và phù hợp.
Dự thảo cũng bỏ quy định cấp Sổ đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại mà thay bằng hình thức khai báo trong hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường. Việc này giúp cải cách thủ tục hành chính mà vẫn đảm bảo yêu cầu về quản lý.
