Câu hỏi
Trong vụ án “chuyến bay giải cứu”, có trường hợp bị đề nghị tuyên phạt mức án tử hình về tội Nhận hối lộ. Tuy nhiên đến nay, gia đình bị cáo đã khắc phục gần hết số tiền nhận hối lộ hơn 42 tỷ đồng. Phải chăng nộp lại tiền tỷ là “kim bài miễn tử” khi tòa tuyên án?
Trả lời
Vụ án “chuyến bay giải cứu” đang trong quá trình nghị án, việc quyết định bị cáo có phạm tội hay không, phạm tội gì và mức hình phạt như thế nào sẽ thuộc thẩm quyền của HĐXX.
Việc quyết định hình phạt sẽ căn cứ vào quy định của Bộ luật Hình sự, trên cơ sở đánh giá tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Theo quy định của Bộ luật Hình sự, người nhận hối lộ từ 1 tỷ đồng trở lên, tòa án có quyền áp dụng mức hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình. Với số tiền nhận hối lộ hơn 42 tỷ đồng, đại diện Viện kiểm sát đề nghị mức hình phạt cao nhất là tử hình là phù hợp với quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, có nhiều yếu tố quyết định đến mức hình phạt chứ không chỉ là yếu tố về số tiền chiếm đoạt, về tính chất của vụ án. Việc quyết định hình phạt phù hợp phải xem xét đầy đủ cả các yếu tố về nhân thân và yếu tố hành vi, trong đó tính chất mức độ hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội là những yếu tố quan trọng quyết định đến hình phạt.
Trong trường hợp người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là vi phạm pháp luật, đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, đã cơ bản bồi thường khắc phục hậu quả, hậu quả của hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được giảm bớt thì có thể xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo để tuyên một mức hình phạt phù hợp.
Hình phạt không chỉ là hình thức răn đe, trừng phạt đối với bị cáo mà còn là có mục đích cải tạo, giáo dục. Chỉ trong trường hợp HĐXX nhận định bị cáo không còn khả năng cải tạo giáo dục, việc xử lý không nghiêm khắc đối với bị cáo có thể không thể hiện được sự răn đe phòng ngừa chung cho xã hội thì mới tuyên mức hình phạt cao nhất là tử hình.
Điều 40 Bộ luật Hình sự quy định: Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác do Bộ luật này quy định.
Không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây: Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; Người đủ 75 tuổi trở lên; Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
Như vậy, quy định của Bộ luật Hình sự về việc bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả 3/4 số tài sản tham nhũng là áp dụng đối với trường hợp đã bị kết án tử hình, sau khi bị kết án thì bị cáo chủ động bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả 3/4 tài sản tham nhũng, đồng thời thêm một điều kiện nữa là phải hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn thì mới được chuyển hình phạt từ tử hình sang tù chung thân.
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng luật Chính Pháp
Câu hỏi bạn đọc xin gửi về địa chỉ: Báo Kinh tế & Đô thị, số 21 Huỳnh Thúc Kháng, quận Đống Đa, Hà Nội; Email: bandoc@ktdt.com.vn
