Thủ tướng nêu 4 vấn đề "nóng" đặt ra cho ngành giáo dục

Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Phó Chủ tịch Ủy ban và Hội đồng cùng các thành viên.

4 vấn đề của ngành giáo dục

Điểm lại một số thành tích nổi bật của giáo dục đào tạo thời gian qua như Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế OECD công bố tại kỳ đánh giá 2015, học sinh Việt Nam xếp thứ 8 trên 70 nước về khoa học, đứng thứ 22/70 về toán học và 32/72 về đọc hiểu, Thủ tướng cho rằng, “một câu hỏi lớn đặt ra là tại sao đánh giá như vậy nhưng thứ hạng của các trường đại học Việt Nam rất thấp trong khu vực, đặc biệt là nguồn nhân lực đào tạo ra chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế trong giai đoạn mới, nhất là yêu cầu phát triển các mũi nhọn kinh tế, tăng năng suất lao động, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, hay đáp ứng yêu cầu cạnh tranh thị trường lao động khu vực và quốc tế”.

Nhấn mạnh nguyên tắc là hệ thống giáo dục từ mầm non đến đại học, sau đại học cần đào tạo con người với những phẩm chất, kiến thức, kỹ năng cụ thể phù hợp với từng lứa tuổi, bậc học và gắn liền với xu thế phát triển của đất nước và thế giới, Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận đầu tiên về công tác đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp đội ngũ giáo viên, về tình trạng vừa thừa, vừa thiếu cục bộ giáo viên. Việc quy hoạch hệ thống các trường sư phạm và đầu vào ngành sư phạm ra sao khi thời gian qua có nhiều ý kiến dư luận đặt ra về việc sắp xếp chưa tốt đội ngũ giáo viên, kể cả phẩm chất, tư cách người thầy.

Vấn đề thứ hai đặt ra là việc xây dựng chương trình sách giáo khoa phổ thông mới. Thủ tướng đề nghị các đại biểu cho ý kiến về việc giảm tải chương trình, đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng, việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất của các địa phương để triển khai chương trình sách giáo khoa mới.

Nêu vấn đề nữa về tự chủ đại học, Thủ tướng cho biết, hiện nay có 26 cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp tự chủ. Nhiều cơ sở đã thực hiện kiểm định chất lượng, tham gia đánh giá xếp hạng quốc tế. “Tuy nhiên cần có cách hiểu đúng đắn, thống nhất về tự chủ đại học”, Thủ tướng đề nghị thảo luận về các mức độ tự chủ khác nhau được diễn giải như thế nào trong bối cảnh đất nước hiện nay trên các phương diện như tự chủ tài chính, cơ chế kiểm tra, giám sát, can thiệp của cơ quan chủ quản… Thủ tướng đề nghị các đại biểu cho ý kiến để khắc phục những hạn chế, yếu kém của tự chủ đại học hiện nay.

Vấn đề thứ tư mà Thủ tướng đề nghị thảo luận là việc công nhận, bổ nhiệm cách chức danh giáo sư, phó giáo sư khi thời gian qua, còn một số hạn chế, bất cập, gây nên dư luận trong xã hội, để làm sao hội đồng chức danh giáo sư các cấp phải hoạt động tốt hơn, hiệu lực hơn, hiệu quả hơn, bảo đảm chất lượng, quy trình chặt chẽ, công khai minh bạch.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu thảo luận về cơ chế của hội đồng xét công nhận giáo sư, phó giáo sư, về quy trình xét duyệt; về ý kiến cho rằng giáo sư, phó giáo sư là chức danh nghề nghiệp gắn với công việc cụ thể ở các trường đại học.

Xây dựng công dân toàn cầu nhưng phải mang bản sắc văn hóa Việt Nam

Sau phiên họp kéo dài gần 4 giờ đồng hồ, các thành viên của Ủy ban, Hội đồng là các nhà quản lý giáo dục, các trường đại học, chuyên gia, doanh nghiệp… đã phát biểu, tập trung vào 4 vấn đề mà Thủ tướng gợi ý khi mở đầu phiên họp. Lắng nghe các ý kiến phát biểu, Thủ tướng bày tỏ, rất muốn kéo dài cuộc họp hơn nữa để nghe được thêm nhiều ý kiến của các đại biểu, đều là những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, dạy nghề.

Nhất trí với một số ý kiến về việc xây dựng công dân toàn cầu, Thủ tướng khẳng định, nước ta xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhưng không chạy theo xã hội thị trường. Công dân toàn cầu nhưng phải mang bản sắc văn hóa Việt Nam, hiểu biết lịch sử Việt Nam, chứ không phải là công dân toàn cầu của một xã hội thị trường không có lịch sử, văn hóa Việt Nam.

Cùng quan điểm với các ý kiến khẳng định thành quả của giáo dục Việt Nam, Thủ tướng bày tỏ, “chúng ta vui mừng thấy Việt Nam là xã hội hiếu học”. Điều này có thể thấy được qua các cuộc thi suốt nhiều năm liền. Học sinh Việt Nam thông minh, chịu khó, đạt nhiều thành tích, đặc biệt trong thi cử quốc tế. Đây là vốn quý mà chúng ta cần khơi dậy, để có nguồn nhân lực tốt phục vụ sự phát triển đất nước.

Nhất trí với ý kiến của nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan về tinh thần học tập suốt đời, kể cả với giáo sư, chứ không phải lấy xong danh hiệu, tấm bằng là xong, Thủ tướng cho rằng vấn đề này rất quan trọng khi hiện nay, còn sự trì trệ trong bộ máy “do không phấn đấu, không học tập, không xông pha trong công việc để rèn luyện, trưởng thành, chỉ bổn cũ chép lại, ngày hôm qua giống ngày hôm nay thì đất nước khó phát triển”. Do đó, phương pháp dạy và học cần thay đổi. Nội dung học là quan trọng nhưng phương pháp học, kỹ năng học và xử lý thông tin còn quan trọng hơn.

Tại phiên họp, các ý kiến đều nói về việc quy hoạch lại cơ sở các trường sư phạm, nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, kể cả đầu vào sư phạm, chính sách, chế độ cho giáo viên, truyền thông và tôn vinh người thầy, đổi mới phương pháp giảng dạy.

Đồng tình với ý kiến của GS. Nguyễn Minh Thuyết, GS. Nguyễn Văn Minh (Đại học Sư phạm Hà Nội) về việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên định kỳ, Thủ tướng nhấn mạnh vai trò quan trọng của phát triển đội ngũ giáo viên, phát triển cơ sở đào tạo giáo viên, tạo điều kiện cho giáo viên tiếp thu cái mới. Giáo viên quyết định đến chất lượng giáo dục đào tạo, cần được chú trọng, quan tâm hơn.

Cho rằng khởi nghiệp là vấn đề quan trọng, Thủ tướng đề nghị cần sớm đưa vào chương trình giảng dạy của các trường vấn đề khởi nghiệp một cách sâu sắc và thực tế hơn. Vì vậy, ươm mầm khởi nghiệp trong đại học là một mục tiêu của trường đại học.

Về xét phong hàm giáo sư, phó giáo sư, Thủ tướng nhất trí với các ý kiến đại biểu nhấn mạnh, cần phải chặt chẽ hơn trong xét duyệt, rõ ràng hơn về tiêu chí, không hạ chất lượng các tiêu chí mà có nhiều ý kiến còn đề nghị nâng tiêu chí. Bên cạnh đó, tăng cường minh bạch, công khai và phấn đấu làm sao tiếp cận sớm, lộ trình nhanh hơn trong hội nhập quốc tế về vấn đề này.

Về tự chủ giáo dục đại học, đồng tình với các ý kiến cho rằng đang được triển khai rất tốt, Thủ tướng lưu ý, bước đi, cách làm phải hết sức chặt chẽ, tốt hơn để không gây rối loạn, nhảy từ cực này sang cực kia.

Thủ tướng giao Bộ GD&ĐT tổng hợp, nghiên cứu đề xuất để cách hiểu thống nhất, cách chỉ đạo thống nhất hơn trên tinh thần là hướng tới tiếp cận mới về tự chủ đại học với cách làm phù hợp ở Việt Nam, trong đó, tự chủ về học thuật, về tổ chức bộ máy, tài chính. Thủ tướng nêu rõ, tự chủ tài chính không có nghĩa là nhà nước không đầu tư nữa.

Về vấn đề sách giáo khoa, Thủ tướng đề nghị Bộ GD&ĐT thực hiện nghiêm Nghị quyết của Quốc hội về lộ trình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; phê duyệt, ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới và tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa đủ các môn học, lớp học phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới, bảo đảm yêu cầu giảm tải, khoa học, thiết thực, khả thi, góp phần đổi mới phương pháp dạy và học. Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Thủ tướng đề nghị Bộ GD&ĐT khẩn trương hoàn thiện dự thảo Chỉ thị về việc đẩy mạnh thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trình Thủ tướng ký ban hành trong tháng 6/2018.