Bước tiến mới trong công tác tư pháp, bảo đảm quyền của người chưa thành niên

Dự án Luật thể hiện tính nhân văn cao, vừa đảm bảo nghiêm khắc

Thảo luận tại Đoàn Hà Nội, các đại biểu đều khẳng định sự cần thiết, đánh giá cao vai trò, tầm quan trọng cũng như tính nhân văn, hiện đại của Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên. Đại biểu đánh giá hồ sơ Dự án Luật được chuẩn bị công phu trên cơ sở khảo sát tổng kết thực tiễn, tổ chức hội thảo khoa học đánh giá tác động, nghiên cứu các quy định pháp luật quốc tế liên quan...

Đại biểu Quốc hội Lê Quân nhận định, Dự án Luật là bước tiến mới trong công tác tư pháp nhằm bảo đảm quyền của người chưa thành niên. Tuy nhiên, trước nhiều ý kiến băn khoăn về một số phương án, nội dung trình ra Quốc hội, đại biểu nêu quan điểm cần đối chiếu và mạnh dạn áp dụng theo các thông lệ quốc tế liên quan đến người chưa thành niên.

Theo đại biểu, việc áp dụng có thể phát sinh nhiều công việc, chi phí, thủ tục, đầu tư và cả nhân lực…, nhưng những phát sinh này có thể được giải quyết trong bối cảnh hiện nay khi chúng ta đang có chuyển biến mạnh mẽ, đầu tư về cơ sở vật chất, xây dựng toà án điện tử. Xã hội cũng đang rất chú trọng đến công tác xã hội, tâm lý học đường quan tâm đến trẻ em. Ngoài ra, cần phải có quy trình tố tụng riêng cho người chưa thành niên bởi nếu không việc xây dựng luật sẽ không  mang nhiều ý nghĩa.

Đại biểu cũng đề nghị, trong giai đoạn hiện nay có thể sử dụng Quỹ Bảo trợ Trẻ em Việt Nam (đang được sử dụng rất tốt vào các mục tiêu bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em) để mở rộng chức năng, nhiệm vụ giúp giải quyết được mục tiêu trước mắt, đáp ứng được yêu cầu bài toán cần nguồn lực để huy động, thực hiện nhiệm vụ. Giai đoạn sau này có thể tính toán các quỹ khác phù hợp hơn.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng, đây là Dự án Luật hết sức cần thiết, khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành. Một số hình phạt không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành, mức hình phạt có khi quá nhiêm khắc, đôi khi lại quá nhẹ vì không có các quy định áp dụng chuyên biệt, phù hợp.

Đại biểu cũng nhận định, cấu trúc của Dự án Luật thể hiện tính nhân văn cao, vừa bảo đảm tính nghiêm khắc trong các hình thức phạt vừa tạo điều kiện để người chưa thành niên được hoàn lương, cơ cơ hội sửa chữa lỗi lầm.

Bổ sung hình thức phạt tù với một số tội danh

Góp ý chuyên sâu vào nhiều nội dung của Dự án Luật, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Chính nêu các ý kiến đối với quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt…

Về thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng, đại biểu Nguyễn Hữu Chính cho rằng, việc quy định cơ quan điều tra áp dụng hoặc giao cho tòa, cả 2 phương án đều có lợi nhưng cũng đều có bất cập. Nếu giao cơ quan kiểm sát làm biện pháp chuyển hướng ngay thì có lợi về thời gian và người bị hại, tuy nhiên lại mâu thuẫn điều luật này về định nghĩa "biện pháp chuyển hướng". Vì vậy, đại biểu đề nghị phải cân nhắc 2 biện pháp chuyển hướng này, nên kết hợp biện pháp chuyển hướng dành cho cơ quan điều tra và tòa án theo từng giai đoạn.

Với quy định biện pháp tù có thời hạn quy định tại điều 111 Dự án Luật, đại biểu đồng ý với quan điểm xử lý, tuy nhiên đại biểu cho rằng với độ tuổi 14-16 chỉ áp dụng với một số trường hợp (như: giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, hiếp dâm người 13-14 tuổi, sản xuất ma tuý) là chưa phù hợp vì còn nhiều tội đặc biệt nghiêm trọng khác như buôn bán ma túy, cướp tài sản. Đại biểu đề nghị bổ sung một số tội phải áp dụng biện pháp xử tù cho phù hợp với Bộ luật Hình sự.

Đối với quy định về án treo, đại biểu Nguyễn Hữu Chính bày tỏ nhất trí về thời gian quy định trong Dự án Luật quy định là không quá 3 năm tuỳ theo các tình tiết tội phạm; thời gian thử thách, nghĩa vụ trong thời gian này. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị quy định rõ thời gian cao nhất, thấp nhất cho từng nhóm tuổi (14-16 và 16-18 như Dự án Luật phân loại) để tránh quy định chung chung và áp dụng chung cho các nhóm.

Tại điều 13 khoản 2 quy định đối tượng toà xét xử kín, Dự án Luật quy định xử kín trường hợp hiếp dâm người chưa thành niên. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hữu Chính cho rằng hiện nay có nhiều tội ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý, sức khỏe, uy tín, của người bị hại như xúc phạm, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người bị hại chưa thành niên. Vì vậy, Dự thảo Luật không nên gói gọn chỉ xử kín tội hiếp dâm chưa thành niên mà bổ sung một số tội khác cần xử lý.

Cùng góp ý vào Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, đại biểu Quốc hội Bùi Huyền Mai cho biết, đại biểu tán thành với biện pháp ngăn chặn được nêu tại Dự thảo Luật đã bổ sung 2 hình thức khác biệt so với hiện nay là giám sát điện tử và giám sát tại nhà nhằm hạn chế áp dụng biện pháp tạm giam. Tuy nhiên, các quy định có liên quan tại điều 131 chưa có hướng dẫn cụ thể về hai hình thức giám sát này, đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết thực hiện các hoạt động giám sát.