Làng nghề tái chế chất thải: Tăng cường quản lý hoạt động sản xuất

Hiện nay, trên địa bàn TP Hà Nội tồn tại hàng trăm cơ sở là những hộ gia đình hoạt động trong lĩnh vực thu mua và tái chế chất thải. Trong đó, tập trung đông nhất tại hai làng nghề: Triều Khúc (huyện Thanh Trì) và Trung Văn (quận Nam Từ Liêm). Vừa qua, Sở TN&MT Hà Nội đã khảo sát và lấy mẫu phân tích trong phòng thí nghiệm về mức độ ô nhiễm của hai làng nghề này.

Với làng nghề nhựa Trung Văn, các cơ sở sản xuất nằm trong khu vực dân cư, sát với nhà dân. Khi các cơ sở sản xuất, phát sinh mùi, hơi hữu cơ như ép, kéo nhựa, cuộc sống của các hộ dân bên cạnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Theo phản ánh của chính quyền địa phương và các hộ dân sống xung quanh, các cơ sở này cần phải được di dời sang khu vực khác vì mức độ ô nhiễm lớn và phát sinh khí thải khó thu gom, khó xử lý. Với làng nghề Triều Khúc, hoạt động sản xuất sinh nước thải và phát sinh nhiều nguồn ô nhiễm không khí. Ngoài ra, nhựa phế thải còn được đốt tự phát khiến cho môi trường không khí bị ảnh hưởng nặng nề.

Quy trình sản xuất của hai làng nghề này vẫn theo phương pháp thủ công. Các chất thải tập hợp được cơ sở phân loại, rồi xay rửa (hoặc xay khô), không có hệ thống sấy mà được phơi khô ngoài trời và đưa vào thùng chứa tạo hạt.

Để sản xuất được túi nilon, các hạt nhựa này được bổ sung bột màu theo tỷ lệ 0,1% vào thùng chứa, sau đó nhựa được gia nhiệt nấu chảy và đẩy đến bộ phận cán kéo, tạo màng bằng trục vít. Quá trình sản xuất dây thừng tương tự như sản xuất túi nilon, nhựa sau khi ép đùn thành sợi được làm nguội bằng nước lạnh qua một hệ thống trục nén, sau đó được gia nhiệt lần hai để kéo giãn sản phẩm, cuối cùng được đưa qua hệ thống trục cán trước khi được cuộn thành sản phẩm.

Phó Giám đốc Sở TN&MT Hà Nội Lê Tuấn Định cho biết, từ kết quả khảo sát, đánh giá, phân loại của Sở theo Thông tư số 31/2016/TT-BTNMT ngày 14/10/2016 tại các làng nghề tái chế nhựa cho thấy, các thông số đánh giá chất lượng môi trường nước có 5/10 chỉ tiêu thông số không đạt QCCP, môi trường không khí có 1/8 thông số không đạt QCCP.

"Công nghệ tái chế nhựa sử dụng nước trong một số công đoạn như xay nghiền, tạo hạt và làm sạch phế liệu. Do đó, thành phần ô nhiễm trong nước thải khá phức tạp và có tiềm năng chứa các thành phần độc hại cao" - ông Lê Tuấn Định chia sẻ.

Cần mặt bằng sản xuất tập trung

Các làng nghề có hoạt động sản xuất diễn ra tương đối mạnh. Làng nghề tái chế nhựa Triều Khúc tập trung vào 7 hộ gia đình và DN với số người tham gia lao động khoảng 500 người. Làng nghề dây thừng nhựa Trung Văn có 103 hộ tham gia sản xuất với 350 lao động. Sản lượng sản xuất trung bình của làng nghề Triều Khúc và Trung Văn tương ứng khoảng 600 và 1.133 tấn/năm.

TS Đỗ Văn Mạnh - Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Môi trường (đơn vị trực tiếp tham gia khảo sát và phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm cùng Sở TN&MT) cho biết, từ mẫu phân tích trong phòng thí nghiệm cho thấy, các hoạt động sản xuất kinh doanh của các làng nghề này ảnh hưởng lớn đến môi trường sống của người dân.

Điều đáng báo động là các cơ sở này phần lớn đều nằm trong các khu dân cư, các khu vực thu mua phế liệu đều tiềm ẩn các nguy cơ về môi trường. Các làng nghề thuộc nhóm này cần hỗ trợ kinh phí cho việc thu gom phế thải, rác thải trong quá trình sản xuất của các hộ, các cơ sở sản xuất, kinh doanh của làng nghề; hỗ trợ kinh phí để trạm xử lý nước thải trong làng nghề đi vào hoạt động.

“Với sự đặc thù của làng nghề tái chế chất thải, cần phải quy hoạch một khu vực riêng để tập trung thu mua, sản xuất. Khi đã hình thành được một khu vực riêng sẽ kiểm soát được những vấn đề về môi trường, khí thải, nước thải trong quá trình sản xuất của làng nghề. Ngoài ra, việc tập trung sản xuất vào một khu vực riêng thì Nhà nước cũng dễ dàng hơn trong công tác hỗ trợ và vận động người dân đầu tư đổi mới công nghệ tái chế. Cùng đó, các cơ quan quản lý cũng cần phải tăng cường quản lý hoạt động sản xuất của các làng nghề, kiên quyết xử lý vi phạm thì mới mong đảm bảo môi trường sống cho người dân nơi đây” - TS Đỗ Văn Mạnh phân tích.