Với tốc độ phát triển đô thị hóa nhanh chóng, nhu cầu sử dụng không gian vỉa hè ngày càng tăng cao, kéo theo hàng loạt vấn đề về trật tự, vệ sinh môi trường và an ninh.
Tại TP Hồ Chí Minh, việc này đang được khởi động triển khai tại 11 tuyến đường có vỉa hè rộng ở trung tâm. Tổ chức, cá nhân được thuê sẽ sử dụng một phần vỉa hè để tổ chức các hoạt động kinh doanh dịch vụ, mua bán hàng hóa có đóng phí theo quy định.
Theo hướng dẫn của Sở GTVT, vỉa hè thuộc diện cho sử dụng một phần phải rộng ít nhất 3m, trong đó 1,5m dành cho người đi bộ. Còn lòng đường, sau khi chừa lại ít nhất 2 làn xe ô tô cho một chiều đi, phần còn lại nếu đủ điều kiện mới được tổ chức các hoạt động khác ngoài mục đích giao thông.
Về chủ trương này, Hà Nội đã giao các sở, ngành chức năng có liên quan phối hợp xây dựng Đề án Quản lý lòng đường, vỉa hè đối với các tuyến phố đủ điều kiện để cho thuê khai thác thương mại, dịch vụ.
Bởi trước đó, năm 2022, UBND quận Hoàn Kiếm đã tổ chức thí điểm cho thuê một phần vỉa hè để phát triển kinh tế tại 5 tuyến đường gồm: Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Phùng Hưng (đoạn từ Lê Văn Linh đến Hàng Vải, Nguyễn Quang Bích đến nhà vệ sinh công cộng gần Cửa Đông) và Lê Phụng Hiểu. Vị trí sử dụng là hè phố sát tường nhà và nằm trong phạm vi mặt tiền của tòa nhà kết nối với không gian tầng một.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc Hà Nội sớm triển khai việc cho thuê vỉa hè không chỉ là một giải pháp khả thi mà còn mở ra nhiều triển vọng phát triển cho TP. Đầu tiên, việc cho thuê vỉa hè có thể mang lại nguồn thu nhập ổn định cho ngân sách TP. Hiện tại, việc sử dụng vỉa hè cho các hoạt động kinh doanh chưa được quản lý chặt chẽ, dẫn đến tình trạng lấn chiếm tự phát và không tuân thủ quy định.
Nếu Hà Nội triển khai việc cho thuê vỉa hè một cách minh bạch và công bằng, TP sẽ có thể tận dụng nguồn tài nguyên này một cách hiệu quả; đồng thời bổ sung ngân sách cho các dự án công cộng khác như cải tạo hạ tầng, phát triển giao thông công cộng hay xây dựng các công viên.
Thứ hai, việc cho thuê vỉa hè cũng góp phần tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh và cạnh tranh công bằng. Hiện nay, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm mặt bằng kinh doanh với giá cả hợp lý, trong khi đó vỉa hè lại không được khai thác một cách hiệu quả. Việc cho thuê vỉa hè với giá cả hợp lý và điều kiện rõ ràng sẽ giúp các hộ kinh doanh này có điều kiện thuận lợi hơn để phát triển; đồng thời giảm thiểu tình trạng kinh doanh tự phát, lấn chiếm không gian công cộng.
Ngoài ra, việc cho thuê vỉa hè còn có thể cải thiện mỹ quan đô thị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Một trong những yếu tố quan trọng khi triển khai chính sách này là cần phải có quy định chặt chẽ về việc thiết kế và bố trí các gian hàng, bảo đảm an toàn và thuận tiện cho người đi bộ.
Theo các chuyên gia, việc bố trí các gian hàng một cách hợp lý, khoa học không chỉ tạo ra không gian vỉa hè đẹp mắt mà còn góp phần tăng cường tính tiện ích cho người dân khi sử dụng vỉa hè. Điều này sẽ giúp cải thiện hình ảnh của Hà Nội trong mắt du khách, và tạo nên một không gian sống chất lượng, thân thiện hơn. Tuy nhiên, để việc cho thuê vỉa hè thực sự mang lại hiệu quả, Hà Nội cần phải có các biện pháp quản lý chặt chẽ và chủ động.
Đầu tiên là việc xây dựng hệ thống quy định, hướng dẫn cụ thể về điều kiện thuê vỉa hè, diện tích, giá cả và các yêu cầu về vệ sinh, trật tự.
Thứ hai là cần có cơ chế giám sát, kiểm tra thường xuyên để bảo đảm các quy định này được tuân thủ một cách nghiêm ngặt, tránh tình trạng lạm dụng hoặc lấn chiếm vỉa hè. Cuối cùng, việc triển khai chính sách cần phải có sự đồng thuận và phối hợp của các cơ quan liên quan cũng như sự ủng hộ của người dân và cộng đồng DN.
