Khi châu Âu và Mỹ tìm cách cắt đứt sự phụ thuộc vào các sản phẩm dầu mỏ của Nga thì họ phải đối mặt tình trạng thiếu nguồn cung trong nước. Điều đó mở ra cơ hội cho các nhà máy lọc dầu lớn ở những nơi như Trung Quốc và Kuwait “phủ sóng” thị trường nhiên liệu.
“Với việc quay lưng lại với sản phẩm dầu mỏ của Nga, châu Âu và Mỹ đang gia tăng sự phụ thuộc vào các thùng dầu vận chuyển đường dài từ Trung Đông và châu Á” - Eugene Lindell, người đứng đầu bộ phận các sản phẩm tinh chế tại công ty tư vấn công nghiệp FGE, có trụ sở tại London, nói với Bloomberg.
Chiến dịch đặc biệt của Nga ở Ukraine đang tạo ra sự chênh lệch lớn hơn giữa hai khu vực sau khi các quốc gia phương Tây cắt giảm đáng kể công suất lọc dầu trong những năm gần đây, trong khi bên kia thế giới ngày càng mở rộng.
Theo FGE, các thị trường phương Tây bao gồm châu Mỹ và châu Âu đã ghi nhận công suất lọc dầu ròng 2,4 triệu thùng/ngày trong suốt 3 năm qua, trong khi Trung Đông và châu Á tăng thêm 2,5 triệu thùng/ngày.
Khoảng cách đó dự kiến sẽ mở rộng. Theo ước tính của Rystad Energy, khoảng 8 triệu thùng mỗi ngày trong công suất lọc dầu mới sẽ được đưa vào hoạt động trong 3 năm tới, với xu hướng là châu Á bổ sung nhiều nhất và châu Âu ít nhất.
Mukesh Sahdev, Phó Chủ tịch cấp cao Rystad, cho biết: “Chúng ta sẽ thấy châu Á và Trung Đông ngày càng trở thành những nhà cung cấp nhiên liệu quan trọng của thế giới. Ông nói thêm rằng dòng chảy Đông - Tây của các sản phẩm lọc dầu “sẽ mang tính cấu trúc hơn”.
Sự thay đổi địa chấn trong ngành lọc dầu toàn cầu đã diễn ra nhanh chóng trong thời kỳ đại dịch, khi các nhà máy cũ bị đóng cửa do lệnh phong tỏa toàn cầu làm giảm nhu cầu dầu mỏ. Kể từ đó, Trung Quốc đã xây dựng các nhà máy lọc dầu lớn hơn và tân tiến hơn để đáp ứng nhu cầu dầu ngày càng tăng của họ, trong khi Mỹ và châu Âu tập trung vào việc chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch.
Victor Shum, Phó Chủ tịch tư vấn năng lượng của S&P Global Commodity Insights có trụ sở tại Singapore, cho biết mức tiêu thụ nhiên liệu như xăng và dầu diesel ở Mỹ và châu Âu sẽ tăng nhanh hơn châu Á. Ông cho biết nhiều dự án lọc dầu mới ở châu Á cũng đã được xây dựng do nhu cầu hóa dầu ngày càng tăng của khu vực.
Xung đột Moscow - Kiev và các biện pháp trừng phạt sau đó từ các quốc gia phương Tây đối với nguồn cung cấp nhiên liệu của Nga đã gây bất ngờ cho thị trường năng lượng toàn cầu. Lo ngại về an ninh nhiên liệu hiện đang trở thành vấn đề được quan tâm hàng đầu đối với các quốc gia không có đủ năng lực lọc dầu. Trong tình hình này, bất kỳ sự cố ngừng hoạt động nào của nhà máy lọc dầu do công nhân đình công hoặc đóng cửa bất ngờ sẽ gây ảnh hưởng rõ ràng hơn khắp thị trường.
Lindell của FGE nói: “Các chính phủ châu Âu và công dân của họ phải đối mặt với những chi phí tiện ích khổng lồ, bên cạnh dự báo về lạm phát sẽ tăng vọt trong vài năm tới”.
Phương Tây đang cảm thấy căng thẳng vì có ít nhà máy lọc dầu hơn. Theo dự báo của Wood Mackenzie, dự trữ dầu diesel của Tây Bắc châu Âu đang cạn kiệt, và sẽ đạt mức thấp nhất vào đầu mùa Xuân tới, khi Liên minh châu Âu tìm cách cắt giảm nhập khẩu nhiên liệu của Nga bằng đường biển vào tháng 2/2023.
