Làm trái quy định, chi hàng nghìn tỷ lãi ngoài
Theo cáo trạng, Nguyễn Minh Thu - cựu Tổng Giám đốc (TGĐ) Oceanbank - trong thời gian giữ chức Tổng Giám đốc (TGĐ) từ tháng 1/2011 đến tháng 11/2014, thực hiện chỉ đạo của Hà Văn Thắm, Thu đã trực tiếp chỉ đạo các Khối nghiệp vụ thuộc Hội sở Oceanbank và Giám đốc các Chi nhánh, Phòng giao dịch chi trả lãi ngoài huy động vốn cho khách hàng gửi tiền trái với quy định về trần lãi suất huy động vốn do Ngân hàng Nhà nước quy định từng thời kỳ. Thu phải chịu trách nhiệm liên đới cùng Hà Văn Thắm số tiền hơn 475 tỷ đồng chuyển cho các Chi nhánh, Phòng giao dịch chi lãi ngoài và hơn 66 tỷ đồng đã chi thẳng cho khách hàng cá nhân.
Sau khi Sơn về giữ chức vụ Phó Tổng giám đốc PVN, giao lại vị trí TGĐ cho Thu, bị cáo đã trực tiếp phê duyệt, nhận và chi lãi ngoài hơn 125 tỷ đồng tiền gửi có kỳ hạn và không kỳ hạn cho các khách hàng thuộc nhóm dầu khí. Do đó, Thu phải chịu trách nhiệm về số tiền hơn 125 tỷ đồng nhận từ Oceanbank để chi trả lãi ngoài cho khách hàng… Thu bị cáo buộc là người thực hành tích cực chủ trương của Hà Văn Thắm; phải chịu trách nhiệm đồng phạm về số tiền hơn 475 tỷ Oceanbank đã chuyển cho các Chi nhánh, Phòng giao dịch để chi lãi ngoài; hơn 66 tỷ đồng trả lãi ngoài được chi thẳng cho khách hàng cá nhân; chịu trách nhiệm trực tiếp về số tiền đã nhận, chi lãi ngoài 125,6 tỷ đồng và số tiền gần 117 tỷ đồng không giải trình được.
Tại phiên tòa, bị xét hỏi về chủ trương chi lãi suất ngoài, Thắm cho biết bắt đầu từ năm 2009. Khi đề ra chủ trương này không có sự thống nhất giữa HĐQT mà chỉ có bị cáo và Nguyễn Xuân Sơn. Trưởng Ban kiểm soát ngân hàng đều biết được sự việc này và đều có đóng góp ý kiến tích cực. Ý kiến của ban kiểm soát là ủng hộ chủ trương này.
Theo Hà Văn Thắm, trong hệ thống ngân hàng đều đồng thuận chi lãi ngoài, trừ nhóm kế toán. Hoạt động trả lãi suất ngoài huy động vốn vượt trần quy định của NHNN, nguồn thu lấy từ cho vay ra, khi cho vay, đều chênh lệch 4 - 4,5% và không có hoạt động cho vay nào bị lỗ. Việc chi chênh lệch này đảm bảo trả lãi huy động trong hợp đồng và ngoài hợp đồng… Hà Văn Thắm trong lời trình bày của mình cũng mong xem xét bối cảnh thời điểm đó để nhìn nhận đúng trách nhiệm của các nhân viên của ngân hàng.
Chi lãi ngoài vì sợ phá sản…
Tại tòa, bị cáo Lê Thị Thu Thủy - cựu Phó TGĐ Oceanbank khai, công việc của bị cáo không liên quan đến huy động vốn mà chỉ liên quan đến hoạch toán chi tiền khi mà chủ trương, đàm phán đã diễn ra. Thủy cho rằng không thể coi đây là tiền thiệt hại. Nếu không chi ra khoản đó, ngân hàng không thể huy động được tiền gửi, không thể cho vay để tạo ra doanh số, không tạo được công ăn việc làm cho cán bộ nhân viên. “Thiệt hại là khoản chi ra không thu hồi được, nhưng việc chi này thực tế đã tạo ra công ăn việc làm, nộp thuế cho ngân sách", bị cáo Thủy trình bày.
Cựu Phó TGĐ Oceanbank cũng phủ nhận cáo buộc của cơ quan công tố khi bị quy kết đã thực hành tích cực chủ trương của lãnh đạo OceanBank. Bị cáo này cho rằng người thực hành phải đàm phán, chi tiền cho khách hàng, còn mình "chỉ là người giúp sức, trong tình trạng thụ động".
Bị cáo khai thời điểm năm 2009-2014 có nhiều ngân hàng chi vượt trần lãi suất nhưng không có trường hợp nào bị xử lý hình sự, cũng không có cảnh báo nào từ cơ quan chức năng về việc này. “Nếu như biết đó là vi phạm hình sự, bị cáo tin từ ban lãnh đạo đến các cấp chuyên viên không đời nào đánh đổi để thực hiện hành vi bị quy kết là vi phạm hình sự như thế” - Thủy trình bày trước tòa.
Bị cáo Nguyễn Thị Nga (SN 1980) – cựu Kế toán trưởng Oceanbank cũng phân trần: “Bị cáo nghĩ với những gì cáo trạng nêu là không đầy đủ. Sự thật mới chỉ là một nửa mà như thế thì không phải là sự thực. Bị cáo và các đồng nghiệp không làm gì sai với đạo đức nghề nghiệp, đạo đức con người”.
Cựu Kế toán trưởng Oceanbank cho rằng, quá trình làm trưởng ban kế toán, bị cáo không tham gia vào việc hoạch định chủ trương, không tham gia họp, không tham gia nhận chỉ đạo về việc ngân hàng chi lãi ngoài, chi mức bao nhiêu… Chỉ đến khi nhận được lệnh của bị cáo Thủy (Phó TGĐ), bị cáo mới biết ngân hàng đang có hoạt động như thế. “Dưới góc độ người làm kế toán, bị cáo không thể, không có khả năng và cũng không có thẩm quyền để ngăn chặn bất cứ việc gì” – cựu Kế toán trưởng Oceanbank nêu ra.
Tại tòa, bị cáo phân bua, thông tư 02 là cái phanh quá gấp, thị trường không thể theo kịp, gây khó khăn cho các tổ chức tín dụng. Nếu đặt vào bối cảnh của các bị cáo, nhìn thấy khách hàng đến rút tiền ào ào như rút ruột gan của mình thì các lãnh đạo ngân hàng hay lãnh đạo chi nhánh bắt buộc phải làm như vậy…
Cho rằng chi ngoài lãi suất cho khách hàng là để cứu ngân hàng, Nguyễn Thị Thu Ba (cựu giám đốc khối ngân hàng bán lẻ) khai trong bối cảnh lạm phát 18% mà trả lãi không quá 14% như quy định thì "còn ai gửi tiền vào ngân hàng". "Khách hàng gửi tiền đòi hỏi tỷ lệ lãi suất tối thiểu phải bù đắp được lạm phát, điều đó không hề vô lý”, bị cáo trình bày.
Theo cựu giám đốc khối ngân hàng bán lẻ, hệ thống ngân hàng lúc đó rơi vào tình trạng mất thanh khoản nghiêm trọng, phải giữ được lượng huy động tiền gửi mới bảo đảm được tính thanh khoản, Vì thế, các nhà băng bắt buộc phải tham gia vào cuộc chạy đua lãi suất. "Đó là phản ứng phù hợp với tình hình thị trường. Nếu có sai phạm thì thuộc về trách nhiệm của người quản trị điều hành, chứ không phải cấp dưới", bà này nói. Nguyễn Thị Thu Ba cho hay, không nhận được bất cứ cảnh báo, yêu cầu, lên tiếng nào của Ban kiểm soát nội bộ của OceanBank, thanh tra thuế... Thời điểm đó ông Bùi Văn Hải làm Trưởng ban kiểm soát cũng không có cảnh báo nào với cán bộ ngân hàng.
