Phân cấp theo điều kiện thực tế Thủ đô
Thảo luận tại hội nghị, đa số đại biểu Quốc hội đánh giá hồ sơ Dự thảo Luật được các cơ quan chuẩn bị công phu, nghiêm túc, chất lượng; cơ bản thống nhất với bố cục và nhiều nội dung dự kiến tiếp thu, chỉnh lý.
Về vấn đề phân cấp, phân quyền cho TP Hà Nội, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) đề cập hơn 80 nội dung trong Dự Luật giao HĐND TP quy định chi tiết. Theo đại biểu, đây là nhiệm vụ rất nặng nề trong khi HĐND TP không chỉ thực hiện các nhiệm vụ dự kiến được Luật Thủ đô giao. Đồng thời cho rằng, số lượng đại biểu HĐND TP cần được tăng lên 150 đại biểu, trong đó khoảng 30% đại biểu chuyên trách.
Đối với tổ chức chính quyền Thủ đô, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) đề nghị, cần có khung tối đa số cơ quan chuyên môn của TP Hà Nội để không xảy ra tình trạng tùy tiện trong tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc chính quyền TP Hà Nội khi Dự Luật đã quy định giao quyền này cho HĐND TP.
Cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Lê Thanh Vân (Đoàn Cà Mau) cho rằng, với đặc thù của Hà Nội, cần bổ sung 1 điều về tổ chức các cơ quan chuyên môn của UBND; trao cho TP quyền tự tổ chức cơ quan chuyên môn. Bên cạnh khung cứng được Chính phủ quy định, cho phép Hà Nội tổ chức cơ quan chuyên môn phù hợp điều kiện, đặc điểm của mình. “Phần “cứng” là cơ quan bắt buộc phải có theo quy định của Chính phủ như công an, quân đội, nội vụ, tư pháp, mang tính chuyên chính, còn cơ quan liên quan xã hội, giáo dục, y tế thì giao cho TP Hà Nội quyết định theo tiêu chí của Chính phủ” – đại biểu Lê Thanh Vân đề xuất.
Theo đại biểu Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Giang), Dự Luật quy định cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội và đơn vị sự nghiệp công lập được ngân sách nhà nước bảo đảm 100% chi thường xuyên thuộc TP Hà Nội quản lý, được hưởng thu nhập tăng thêm căn cứ theo năng lực, hiệu quả công việc. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, khi thực hiện cải cách tiền lương, các cơ chế đặc thù sẽ bị bãi bỏ hết. Thu nhập tăng thêm chính là phụ cấp và sẽ bị bãi bỏ khi cải cách tiền lương từ ngày 1/7/2024, do vậy cần được xem xét lại trong Dự Luật.
Về vấn đề này, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn TP Hà Nội) cho rằng, Hà Nội có cơ sở để thực hiện khi tổng biên chế hiện nay của TP rất thấp. Do đó, trong Dự Luật cần quy định Hà Nội được phép sử dụng tổng quỹ lương theo mức biên chế bình quân của cả nước. “Với tổng quỹ lương như vậy nhưng biên chế thấp hơn bình quân chung cả nước thì được dùng phần chênh lệch mức lương để thành thu nhập tăng thêm. Điều này sẽ khuyến khích không tăng biên chế, tiết kiệm biên chế để trả lương cho người lao động nhiều hơn, từ đó đạt được cải cách thực sự về tiền lương” - đại biểu Hoàng Văn Cường nói.
Đô thị đặc biệt như Thủ đô phải có chính sách đặc biệt
Dự Luật mới nhất cũng quy định về dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị được thực hiện trên cơ sở chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất tự nguyện điều chỉnh đất đai theo quy định của pháp luật. Trường hợp không thống nhất được thì trong một năm từ ngày UBND TP phê duyệt dự án, UBND cấp huyện quyết định lập, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bố trí chỗ ở tạm thời nếu được ít nhất 2/3 chủ sở hữu nhà ở, người sử dụng đất thuộc phạm vi, ranh giới dự án đồng ý.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) cho rằng, việc cấp quận, huyện được thu hồi đất với dự án chỉnh trang đô thị không phải là mới. Song điểm đặc biệt ở Dự án Luật Thủ đô sửa đổi là "tỷ lệ người dân đồng tình 2/3 thì được thu hồi đất".
Theo đại biểu, nếu như bắt buộc 100% người dân đồng tình mới được thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để chỉnh trang đô thị thì rất khó triển khai trong thực tế. Ví dụ một hộ dân ở tầng một nhà chung cư cũ không đồng tình thì cả tòa nhà dù có sập cũng không phá được. "Đô thị đặc biệt như Thủ đô phải có chính sách đặc biệt, đây là việc cần thiết. Nếu không quy định cụ thể sẽ không cải tạo được" - đại biểu nói.
Theo đại biểu đoàn Hà Nội, đề xuất này cũng không gây khiếu kiện khi dự thảo nêu rõ chỉ thực hiện với dự án chỉnh trang đô thị, không phải thu hồi đất nông nghiệp của người dân để thực hiện dự án thương mại, dịch vụ.
Bên cạnh đó, Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) cũng nêu rõ Hà Nội được quyền quyết định cơ chế, chính sách cao hơn bình thường, có nghĩa thành phố cũng được quyền đền bù cao hơn, đảm bảo thỏa đáng hơn cho người bị thu hồi. "Không được dùng quy định 2/3 hộ dân đồng ý để tạo sức ép, buộc người dân phải nhận chế độ thấp hơn"- đại biểu nêu quan điểm.
Dự án Luật quy định cơ chế thử nghiệm được áp dụng ở tất cả các lĩnh vực, theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn Lạng Sơn) nên tiếp cận theo hướng thận trọng, bảo đảm kiểm soát tốt. “Luật nên giới hạn cụ thể một số lĩnh vực được phép thử nghiệm có kiểm soát mà không nên giao UBND thành phố quyết định. Theo kinh nghiệm quốc tế, các lĩnh vực được áp dụng cơ chế thử nghiệm sẽ do thị trường quyết định nhưng thường là: tài chính, ngân hàng, giáo dục, y tế”, đại biểu nói.
Bên cạnh đó, đại biểu Đoàn Lạng Sơn cũng cho rằng, dự thảo Luật hiện chủ yếu tập trung quy định đầu vào của cơ chế thử nghiệm mà chưa có quy định về đầu ra như việc rút khỏi cơ chế thử nghiệm đang thế nào, hậu quả pháp lý khi kết thúc cơ chế thử nghiệm ra sao? Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung các quy định này.
Đại biểu Đinh Ngọc Minh (Đoàn Cà Mau) đặt vấn đề, làm thế nào để Hà Nội là trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước khi thành phố là nơi tập trung nhiều trường đại học, viện nghiên cứu với nhiều chuyên gia đầu ngành...
Theo đại biểu: “Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trên địa bàn Thủ đô thiếu cơ chế linh hoạt, như chế độ sử dụng tài sản công khi được các tổ chức cho tặng, cơ chế thử nghiệm giải pháp công nghệ mới, cơ chế mua sắm thiết bị đặc thù...”. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế, chính sách để Hà Nội bứt phá nghiên cứu và trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia là mô hình chuẩn có thể nhân rộng trong tương lai.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đã có 18 đại biểu Quốc hội phát biểu thảo luận về Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi). Sau hội nghị, TP Hà Nội sẽ phối hợp với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tiếp thu, giải trình gửi đến các đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và Quốc hội xin ý kiến để tiếp tục hoàn chỉnh một bước nữa, xin ý kiến Chính phủ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ có văn bản chính thức tiếp thu, giải trình để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7.
