Người dân trong vùng dự án gặp nhiều khó khăn
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Thuận, chủ trương triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 41/2009/QH12 ngày 25/11/2009 và chủ trương của Chính phủ về đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Về địa điểm xây dựng các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đã được Bộ trưởng Bộ Công Thương phê duyệt tại Quyết định số 3849/QĐ-BCT ngày 20/7/2010 và Quyết định số 3850/QĐ-BCT ngày 20/7/2010.
Theo đó, UBND tỉnh Ninh Thuận đã ban hành Thông báo số 86/TB-UBND và số 87/TB-UBND ngày 19/10/2010 về việc thu hồi 540 ha đất tại xã Phước Dinh và 550 ha đất tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải để bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.
Ngày 17/6/2015, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 6070/QĐ-BCT phê duyệt điều chỉnh quy hoạch địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.
Căn cứ quyết định nêu trên, UBND tỉnh Ninh Thuận đã ban hành Thông báo số 49/TB-UBND ngày 18/12/2015 điều chỉnh diện tích đất thu hồi tại Thông báo số 86/TB-UBND và Thông báo số 87/TB-UBND cùng ngày 19/10/2010 của UBND tỉnh Ninh Thuận.
Cụ thể, Ninh Thuận đã điều chỉnh diện tích đất thu hồi để bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 từ 540 ha xuống còn 427,2 ha (giảm 112,8 ha) và dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 từ 550 ha xuống còn 404,5 ha (giảm 145,5 ha).
Căn cứ các thông báo thu hồi đất của UBND tỉnh Ninh Thuận, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai thực hiện công tác kiểm kê, xác nhận nguồn gốc sử dụng đất.
Kể từ khi có các thông báo thu hồi đất của UBND tỉnh Ninh Thuận đến nay đã hơn 10 năm, người dân trong vùng dự án gặp khó khăn về đời sống, kinh tế, xã hội, bị hạn chế quyền sử dụng đất (không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không được thực hiện các quyền chuyển nhượng, thế chấp quyền sử dụng đất,...).
Cùng với đó, người dân không được sửa chữa, mở rộng hoặc xây dựng mới nhà ở; nhiều hộ gia đình phải sống chung trong một căn nhà chật chội, không đảm bảo điều kiện sống thiết yếu, nhất là công việc làm ăn, sản xuất bị ngưng trệ,…
Người dân khu vực này cũng không được Nhà nước đầu tư cơ sở hạ tầng, cải thiện điều kiện sống, sản xuất của người sử dụng đất trong vùng Dự án do đã có thông báo thu hồi đất.
Hệ quả cuả việc hạn chế quyền của người sử dụng đất trong vùng dự án sẽ dẫn đến người sử dụng đất có kiến nghị, thắc mắc, đề nghị được bồi thường hạn chế quyền của người sử dụng đất trong suốt thời gian bị hạn chế.
Ngoài ra, từ khi công bố quy hoạch địa điểm 2 dự án Nhà máy điện hạt nhân, các nhà đầu tư quan ngại nên việc thu hút đầu tư vào tỉnh Ninh Thuận nói chung và nhất là hai khu vực quy hoạch xây dựng Nhà máy điện hạt nhân gặp rất nhiều khó khăn.
Cùng với khó khăn trong thu hút đầu tư đã dẫn tới nhiều khó khăn, bất cập trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương, cũng như ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của nhân dân trong vùng thực hiện dự án, theo hướng tiêu cực.
Bên cạnh đó, tỉnh Ninh Thuận nói chung và khu vực quy hoạch thực hiện dự án Nhà máy điện hạt nhân nói riêng là địa bàn có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao, điều kiện thời tiết khí hậu khắc nghiệt… khiến cho đời sống nhân dân, cả về kinh tế cũng như đời sống tinh thần thêm khó khăn.
Hủy thu hồi đất là cần thiết
Ngày 22/11/2016, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 31/2016/QH14 về dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận. Theo UBND tỉnh Ninh Thuận, để giải quyết những hạn chế nêu trên, trả lại các hộ gia đình, cá nhân được thực hiện các quyền theo quy định của pháp luật thì việc ban hành thông báo hủy các thông báo thu hồi đất là cần thiết.
Ngày 13/7/2023, ông Phan Tấn Cảnh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận ký Thông báo số 74/TB-UBND về việc hủy các thông báo thu hồi đất, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.
Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Thuận cho biết, theo hồ sơ quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 của huyện Thuận Nam và huyện Ninh Hải đã được UBND tỉnh phê duyệt thì khu vực thực hiện dự án Nhà máy điện hạt nhân được quy hoạch giữ nguyên theo hiện trạng sử dụng đất, không còn quy hoạch mục đích đất năng lượng.
Đồng thời, căn cứ Luật Đất đai năm 2013 và ngày 01/7/2021 Tổng cục Quản lý đất đai có Văn bản số 1380/TCQLĐĐ- CĐKĐĐ hướng dẫn khi thực hiện các quyền của người sử dụng đất tại hai dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.
Tại Văn bản, Tổng cục Quản lý đất đai có ý kiến: “Trên cơ sở Nghị quyết số 31/2016/QH14 ngày 22/11/2016 của Quốc hội về dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án nhà máy điện hạt nhân trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, Tổng cục Quản lý đất đai đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường báo cáo UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo, giải quyết việc hủy bỏ thông báo thu hồi đất theo thẩm quyền, tránh để ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân”.
Từ những cơ sở trên, việc UBND tỉnh Ninh Thuận ban hành Thông báo số 74/TB-UBND ngày 13/7/2023 về việc hủy các Thông báo thu hồi đất để bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 là đảm bảo về mặt cơ sở pháp lý.
