Từ 21 năm qua, Hà Nội luôn duy trì việc tổ chức tuyên dương Thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn. Đến nay đã có 2.165 Thủ khoa xuất sắc được tuyên dương, ghi danh vào Sổ vàng truyền thống, nhiều người trong số đó đã được tuyển thẳng vào làm việc tại các cơ quan, đơn vị, tổ chức, đã và đang có những đóng góp tích cực cho xã hội, cộng đồng.
Tuy nhiên, có thể nói kết quả đạt được vẫn còn khá xa với một mục tiêu quan trọng mà TP Hà Nội đặt ra khi tổ chức sự kiện thường niên nói trên. Đó là thu hút nhân tài, góp sức xây dựng Thủ đô. Dù được hưởng những điều kiện ưu đãi, nhưng nhiều Thủ khoa không mặn mà về Hà Nội công tác. Theo Sở Nội vụ TP, tính đến năm 2020,
Hà Nội đã tuyên dương 1.879 Thủ khoa xuất sắc, chỉ có 186 người trong số này về làm việc cho các cơ quan của Hà Nội, chiếm 10%. Cũng theo thống kê, từ năm 2013 đến năm 2022, chỉ có 55 Thủ khoa xuất sắc ở các trường đại học về làm việc tại Hà Nội, gồm 43 công chức, 12 viên chức. Trong quá trình công tác, 9 công chức từng là thủ khoa xuất sắc xin chuyển công tác ra ngoài và 5 người xin thôi việc.
Có khá nhiều nguyên nhân của tình trạng này đã được các chuyên gia phân tích, đề cập tới. Phổ biến nhất vẫn cho là do chính sách thu hút, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao của Hà Nội chưa đủ sức hấp dẫn cả về môi trường làm việc, thu nhập, cơ hội học tập và thăng tiến.
Có thể khẳng định cách nhìn đó có phần đúng nhưng chưa toàn diện. Bất cứ một sự việc nào cũng có những nguyên nhân đến từ nhiều phía. Ở đây, chúng tôi muốn nói là ở phía các Thủ khoa xuất sắc được tuyên dương.
Có thể nói, ở thời điểm được tuyên dương, các em hầu hết ý thức được trách nhiệm của mình với Thủ đô và đất nước.
Tại buổi Lễ tuyên dương năm 2023, thay mặt 96 Thủ khoa xuất sắc được tuyên dương năm nay, em Trần Thu Hiền, Thủ khoa xuất sắc Trường Đại học Ngoại thuơng bày tỏ: “Chúng em xin hứa sẽ kế thừa xứng đáng và phát huy truyền thống xung kích, đi đầu trên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, góp phần hiện thực hóa khát vọng đổi mới sáng tạo, khát vọng phát triển của Thủ đô Hà Nội, với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững Thủ đô theo hướng đô thị xanh, TP thông minh, hiện đại, có sức cạnh tranh cao trong nước và khu vực, xứng đáng với truyền thống Thủ đô ngàn năm Văn hiến - Anh hùng, Thành phố vì hòa bình, Thành phố sáng tạo”.
Hoàn toàn có cơ sở để tin rằng đó là lời hứa xuất phát từ tình cảm, ý thức trách nhiệm của các em với Thủ đô, đất nước.
Vậy nhưng, như trên đã nói, mặc dù được quan tâm, tạo điều kiện, nhưng do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chủ quan, nhiều Thủ khoa từng được tuyên dương vẫn không mặn mà về với Hà Nội. Nguyên nhân của tình trạng đó chắc chắn không chỉ đến từ môi trường làm việc, điều kiện đãi ngộ… như nhiều chuyên gia đã phân tích.
Mọi so sánh đều khập khiễng, nhưng câu chuyện diễn ra đúng những ngày Tháng Mười lịch sử lại làm chúng ta liên tưởng tới câu chuyện những trí thức nổi tiếng như Trần Đại Nghĩa, Tạ Quang Bửu, Tôn Thất Tùng… từ bỏ cuộc sống đầy đủ, với điều kiện làm khoa học để theo Bác Hồ về Việt Nam, lên chiến khu Việt Bắc với những điều kiện vô cùng gian khổ, thiếu thốn mà vẫn hết mình cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Nhắc lại một chút cũng là bày tỏ một mong muốn, trong số những Thủ khoa xuất sắc được tuyên dương năm 2023 này, với tinh thần lời nói đi đôi với việc làm, và dù còn những khó khăn, bất cập, sẽ có nhiều em thực hiện được lời hứa đã được đọc lên trong thời khắc trang trọng ngày 10/10 và không gian linh thiêng là Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
