Hoài niệm Thaksin và nền kinh tế đại dịch
Tuần này đánh dấu hạn nộp hồ sơ ứng cử viên cho cuộc bầu cử tại Thái Lan - dự kiến diễn ra vào ngày 14/5 tới.
Ở vùng Đông Bắc màu mỡ, nhiều cử tri, chủ yếu là nông dân, dường như háo hức muốn được trở lại những ngày tháng họ xem là một quá khứ tươi đẹp.
Đó là trước cuộc đảo chính năm 2014 đã lật đổ Chính phủ Yingluck Shinawatra - em gái của cựu lãnh đạo Thái Lan đang lưu vong Thaksin, và là dì của ứng cử viên Thủ tướng cho đảng Pheu Thai lúc này Paetongtarn Shinawatra.
Chính phủ của bà Yingluck đã từng tăng giá gạo lên gấp đôi, nhưng khuyến khích nông dân chạy theo số lượng hơn chất lượng.
Những người chỉ trích cáo buộc rằng kế hoạch do gia đình Thaksin nghĩ ra đầy rẫy cơ hội tham nhũng, và góp phần khiến gạo Thái Lan phải nhường vị trí dẫn đầu thị trường toàn cầu cho Ấn Độ và Việt Nam.
Hiện Paetongtarn Shinawatra, 36 tuổi, đang thuyết phục những nông dân Thái Lan về việc sử dụng công nghệ để cải thiện năng suất cây trồng và nỗ lực tìm kiếm thị trường mới cho nền nông nghiệp quốc gia.
Monit - một nông dân trồng lúa 58 tuổi chìm trong nợ nần trong năm qua khi giá cây trồng giảm trong khi chi phí nhiên liệu và phân bón tăng vọt - bày tỏ sự tin tưởng vào gương mặt mới của gia tộc Shinawatra: “Paetongtarn sẽ giống như cha cô ấy” - ông Monit nói.
Với 133/400 ghế cử tri tại Hạ viện, vùng Đông Bắc Thái Lan một lần nữa sẽ là chìa khóa cho gia tộc Shinawatra và đảng Pheu Thai - những người được dự báo nhiều khả năng sẽ giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu tháng 5.
Nhưng các chuyên gia cảnh báo bất cứ ai về đích, việc không mang lại lợi ích kinh tế rộng lớn có thể dẫn đến sự bất ổn của Thái Lan.
Pheu Thai đang hứa hẹn một sự tái khởi động, sau thời kỳ mà họ gọi là “một thập kỷ bị mất” dưới chế độ liên kết với quân đội của Thủ tướng đương nhiệm Prayuth Chan-ocha - tướng quân đội đã nghỉ hưu, người lãnh đạo cuộc đảo chính năm 2014.
Về phần mình, ông Prayuth tin rằng thành tích đã đạt được sẽ hỗ trợ cho nỗ lực của ông trong 2 năm nữa - thời gian tối đa mà ông có thể tại nhiệm theo Hiến pháp Thái Lan.
“Ai đã điều hành đất nước vượt qua Covid-19 để chúng ta có mặt ở đây ngày hôm nay?” - Thủ tướng Prayuth nhắc nhớ cho các cử tri tại một sự kiện hồi tháng 3 vừa qua, trước đám đông ủng hộ đảng mới của ông - đảng Quốc gia Thái Lan Thống nhất (UTN).
“Mặc dù phải đối mặt với khủng hoảng, nhưng chúng ta vẫn đang làm tốt… Đầu tư từ nước ngoài đang mở rộng” - ông Prayuth nói thêm.
Theo Ủy ban Đầu tư, tính riêng năm ngoái, Thái Lan đã giành được 20 tỷ USD cam kết đầu tư từ nhiều nguồn, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Ả Rập Saudi, Mỹ và Nhật Bản.
Vốn chủ yếu chảy vào Hành lang kinh tế phía Đông (EEC) - sáng kiến do Chính phủ quân sự thành lập vào năm 2017 trên 3 tỉnh giữa Bangkok và Vịnh Thái Lan, như một phần của chính sách kinh tế được gọi là Thái Lan 4.0. EEC sở hữu nhiều ngành công nghiệp mới: chuỗi cung ứng xe điện, sản xuất pin và thiết bị điện tử, năng lượng tái tạo.
Đảng của ông Prayuth muốn tạo ra nhiều khu công nghiệp hơn ở 4 khu vực, và đảng Pheu Thai cũng vậy. UTN gần đây đã tập hợp một nhóm kinh tế, bao gồm những trụ cột vững chắc nhất của Thái Lan là năng lượng, bất động sản và sản xuất.
“Chiến lược để Thái Lan tiến lên phía trước là chăm sóc tất cả mọi người, mọi cấp độ của nền kinh tế” - Thủ tướng Prayuth tuyên bố.
Nhưng Xứ chùa vàng từ lâu đã bị mắc kẹt trong “bẫy thu nhập trung bình”, được cho rất khó để chuyển lực lượng lao động của mình sang các công việc dịch vụ được trả lương cao hoặc sản xuất giá trị gia tăng.
Tăng trưởng kinh tế không đạt 5% kể từ năm 2012, tụt hậu so với các nước láng giềng đông dân hơn và đang phát triển nhanh. Ngoài ra là các vấn đề về dân số già, tiết kiệm và đầu tư thấp, nợ hộ gia đình cao và khả năng cạnh tranh xuất khẩu giảm, chồng chất.
Cựu Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiwa bình luận với Nikkei Asia: “Chính phủ Prayuth, người khởi xướng Thái Lan 4.0, dường như đã nhận ra vấn đề. Tuy nhiên, vấn đề này chưa bao giờ được hiện thực hóa thành các giải pháp cho bẫy thu nhập trung bình của thời đại công nghiệp cũ”.
Tiến tới thoát bẫy thu nhập trung bình
Mặc dù chương trình kích thích kinh tế của Chính phủ trị giá 1,5 nghìn tỷ baht (44 tỷ USD) - lớn nhất ở châu Á - đã giúp duy trì thu nhập hộ gia đình vượt qua đại dịch, nhưng lạm phát trong năm qua tại Thái Lan đã xóa sạch mức tăng lương thực tế.
Tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục giảm trong quý 4/2022 xuống còn 1,15%, nhưng nhiều lao động trẻ và ít kinh nghiệm vẫn thất nghiệp hoặc thiếu việc làm.
Nhóm cử tri này - chưa được chuẩn bị cho các ngành công nghiệp tương lai nhưng lại bị loại bỏ khỏi những ngành cũ như nông nghiệp và du lịch - sẵn sàng được thúc đẩy để đưa ra những lựa chọn thay đổi chính trường lúc này.
Thực tế, các cử tri trẻ tuổi đã giúp nâng cao một lực lượng đối lập khác: đảng Tiến lên (Move Forward), với “thủ phủ” là Bangkok và các tỉnh công nghiệp xung quanh.
“Tôi 45 tuổi, và nếu chúng ta nhìn lại 45 năm trước, Đài Loan (Trung Quốc) và Thái Lan đã có cùng mức độ phát triển kinh tế” - Thanathorn Juangroongruangkit, người sáng lập đảng Tiến lên, và là người thừa kế tập đoàn sản xuất Thai Summit, nói với đám đông ủng hộ ở Laem Chabang, phía Đông Nam Bangkok - “Nhưng ngày nay, thu nhập bình quân đầu người của Đài Loan cao gấp 6 lần so với Thái Lan. Câu trả lời nằm ở công nghệ bản địa hóa. Đài Loan đã trở thành trung tâm sản xuất chip bán dẫn tiên tiến nhất thế giới”.
Tại Laem Chabang, nơi có nhiều cư dân đang làm việc cho các hãng như Mitsubishi Motors, Hitachi và Isuzu Motors, ông Thanathorn nói với đám đông: “Trong các khu công nghiệp ở đây, tất cả những gì chúng ta phải làm chỉ là nhận đơn đặt hàng từ người Nhật và phương Tây. Nếu không có công nghệ của riêng mình, không có cách nào để đất nước chúng ta trở nên giàu có”.
Được bầu vào Hạ viện năm 2019, Thanathorn đã bị tòa án hiến pháp tước quyền giữ chức vụ công và bị buộc tội với nhiều tội danh, từ vi phạm luật bầu cử đến xúc phạm chế độ quân chủ.
Giờ đây, ông đóng vai trò thu hút những người ủng hộ tham gia các cuộc vận động tranh cử cho ông Pita Limjaroenrat - ứng cử viên Thủ tướng Thái Lan của đảng Tiến lên.
Nền tảng chính sách của đảng Tiến lên bao gồm tăng cường luật chống độc quyền để khôi phục cạnh tranh và đổi mới, đặc biệt là trong các ngành an ninh quốc gia như viễn thông và công nghệ thông tin.
Tuy nhiên, lời kêu gọi của Move Forward đối với các cử tri trẻ tuổi khó đảm bảo vị trí của đảng này trong một Chính phủ liên minh với Pheu Thai - đảng đang nhắm tới 310 ghế nhưng có thể khó để giành được một đảng độc lập áp đảo.
Đã có tin đồn về một thỏa thuận có thể xảy ra giữa Pheu Thai và Phó Thủ tướng Prawit Wongsuwan của Palang Pracharath - đảng cũ của Thủ tướng Prayuth.
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 2 năm nay, ứng viên Pita của Move Forward tuyên bố từ chối tham gia bất kỳ Chính phủ liên minh nào với Palang Pracharath hay UTN.
