Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, mục đích xây dựng dự thảo Nghị quyết là xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm phát huy tính ưu việt, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập của mô hình chính quyền đô thị tại Nghị quyết số 119/2020/QH14 và tạo cơ sở pháp lý để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt về phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng.
Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định 2 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù với 30 cơ chế, chính sách cụ thể về tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng, các chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng đề xuất thực hiện thí điểm.
Cụ thể, 9 chính sách về tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng, trong đó có 7 chính sách hoàn toàn tương tự các địa phương khác đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại các nghị quyết đặc thù (ở TP Hồ Chí Minh, Hà Nội) và 2 chính sách đề xuất mới.
Cùng với đó, có 21 chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng được đề xuất thực hiện thí điểm. Cụ thể có 6 chính sách hoàn toàn tương tự các tỉnh, thành phố đã được Quốc hội cho phép thực hiện, 10 chính sách tương tự có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn của Đà Nẵng và 5 chính sách đề xuất mới.
Trong 5 chính sách đề xuất mới theo thực tế của thành phố, đáng chú ý là thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình khu thương mại tự do thành công trên thế giới và kết hợp hài hòa với các mô hình kinh tế tương đồng đã có sẵn khung cơ chế, chính sách trong hệ thống pháp luật Việt Nam, dự thảo nghị quyết quy định thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng gắn với Cảng biển Liên Chiểu để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách nhằm mục tiêu thu hút đầu tư.
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, qua đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 119/2020/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng và theo Báo cáo của Chính phủ cho thấy các quy định hiện hành chưa bao quát hết các vấn đề phát sinh; một số quy định không còn phù hợp thực tiễn. Để tạo tiền đề cho phát triển thành phố Đà Nẵng, cần nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện một bước các cơ chế, chính sách đặc thù cho những năm tiếp theo.
Đối với nhóm chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng (21 chính sách), trong đó, đối với nhóm chính sách tương tự đã được áp dụng tại các địa phương khác hoặc áp dụng tương tự những có điều chỉnh bổ sung, mở rộng thêm và một số chính sách mới, Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách cơ bản nhất trí với những chính sách Chính phủ trình
Về thí điểm thành lập khu thương mại tự do, Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách nhận thấy đây là chủ trương lớn, cần thiết và cho rằng, đề xuất của thành phố thể hiện sự quyết tâm, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của thành phố và của vùng. Đây cũng là mô hình được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát để quy định rõ trong Dự thảo Nghị quyết về khái niệm, mô hình tổ chức; chức năng, nhiệm vụ; chính sách phát triển và quản lý nhà nước; phương án phát triển Khu thương mại tự do; nguồn lực thực hiện; việc đầu tư hạ tầng…; kết quả đầu ra khi thành lập Khu thương mại tự do, bao gồm tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách và tính lan tỏa vùng miền.... Bổ sung kinh nghiệm quốc tế trong hình thành và phát triển mô hình này để làm rõ căn cứ thuyết phục.
Nêu ý kiến góp ý, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá thời gian qua Đà Nẵng đã phát triển và nếu có các cơ chế, chính sách đặc thù Đà Nẵng sẽ tiếp tục phát triển.
Lưu ý nội dung chính sách đề xuất thí điểm khá rộng, với 2 nhóm, 30 cơ chế, chính sách cụ thể, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho rằng, cần xác định quan điểm những gì đã chín, đã rõ, được thực tế kiểm nghiệm, chứng minh sẽ đưa vào, còn những gì chưa chín, chưa rõ tiếp tục nghiên cứu. Đồng thời các cơ chế, chính sách phải trọng tâm, trọng điểm, đặc thù riêng, đột phá, hợp lý khả thi và lan tỏa, tác động sâu rộng. Qua đó tháo gỡ kịp thời những vướng mắc cũng như góp phần khơi thông nguồn lực, phát huy tiềm năng, thế mạnh của thành phố.
Theo Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội, Đà Nẵng là thành phố trung tâm ở miền Trung, thành phố du lịch - ngành công nghiệp không khói. Có thể Đà Nẵng mong các tỉnh xung quanh làm ra tiền nhưng Đà Nẵng phải biến thành nơi tiêu tiền, thiên đường ăn uống, vui chơi giải trí, mua sắm; khách du lịch đến Đà Nẵng để tiêu tiền. Phát triển dịch vụ là trọng tâm lớn để tăng trưởng....
Báo cáo giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho rằng, Đà Nẵng luôn năng động, chủ động, sáng tạo phát triển, tuy nhiên thời gian gần đây có phần chững lại. Do vậy, việc nghiên cứu cho phép thực hiện cơ chế chính sách đặc biệt, đặc thù sẽ là cơ hội để Đà Nẵng bứt phá, là “lò xo bật ra và Đà Nẵng phát triển tốt”.
Phát biểu tại phiên họp, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng cho biết, Đà Nẵng rất cần động lực mới cho sự phát triển, sau thời gian dài sử dụng động lực đất đai, tự nhiên. “Thành phố mong được thực hiện ngay mô hình chính quyền đô thị và thành phố đủ điều kiện thực thi được ngay. Các chính sách, cơ chế đặc thù nếu được Quốc hội thông qua, Đà Nẵng đủ điều kiện, nguồn lực, quyết tâm chính trị để cụ thể hóa” – Bí thư Thành ủy Đà Nẵng nói.
Sau khi thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024) theo trình tự thủ tục rút gọn tại một kỳ họp.
