Sẽ là một Tổng thống Joe Biden khác?

Đối mặt với đánh giá thăm dò thấp kỷ lục nơi cử tri, Nhà Trắng đã phải nhấn mạnh: Tổng thống Biden được bầu với nhiệm kỳ bốn năm chứ không phải một năm...
Năm đầu nhiệm kỳ hỗn tạp
Ngày 20/1/2021, ông Joe Biden đứng trước Điện Capitol - nơi vẫn còn những dấu vết của một cuộc bao vây bởi phe ủng hộ đối lập trước đó đúng 2 tuần - tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Mỹ, vào thời điểm cường quốc số 1 thế giới phải đối mặt với những cuộc khủng hoảng chưa từng có trong gần một thế kỷ. Ngày hôm đó, ông Biden cam kết sẽ chứng minh rằng nền dân chủ của quốc gia vẫn hoạt động, rằng ông có thể khôi phục sự thống nhất cho một nước Mỹ đang bị chia rẽ sâu sắc, đồng thời chế ngự được đại dịch Covid-19 chết chóc nhất lịch sử và ổn định một nền kinh tế đang lung lay.

Trong 12 tháng sau đó, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm xuống, một cặp dự luật chi tiêu thay đổi đã được thông qua và vaccine Covid-19 đã được cung cấp cho gần như tất cả người Mỹ. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự thật là Tổng thống Mỹ thứ 46 đã kết thúc năm đầu tiên của mình kém hơn so với thời điểm bắt đầu, với số phiếu thăm dò của ông giảm mạnh và đảng Dân chủ của ông có nguy cơ bị mất quyền lực trên Đồi Capitol. Dù vậy, Chính quyền Biden khẳng định lịch sử sẽ đứng về phía họ.
“Không quá ngạc nhiên khi mà cuộc chiến với Covid-19 đã tiến triển tốt và nền kinh tế có tiến bộ, nhưng các cử tri không cho chúng tôi điểm” - Chánh văn phòng Nhà Trắng Ron Klain nói trong một cuộc phỏng vấn - “Nhưng Tổng thống Biden đã được bầu với nhiệm kỳ 4 năm, không phải 1 năm”.
Khách quan, năm đầu tiên tại vị của Tổng thống Biden đã chứng kiến sự hỗn tạp, xen lẫn cả thành công và những thách thức, sai lầm đắt giá. Trong 6 tháng đầu tiên của mình, ông chủ Nhà Trắng đã dẫn dắt thành công dự luật cứu trợ Covid-19 trị giá 1,9 nghìn tỷ USD để được thông qua, tăng quỹ cho các gia đình, trường học và DN Mỹ bị đại dịch tàn phá. Chính quyền Biden cũng đã triển khai một chương trình phân phối vaccine Covid-19 khổng lồ, cung cấp các mũi tiêm phòng bệnh cho mọi người Mỹ chỉ vài tháng sau khi chúng được chấp thuận sử dụng. Một loạt các chính sách kinh tế Biden được cho đã góp phần giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ từ gần 9% vào Ngày nhậm chức xuống còn 3,9% như hiện nay.
Tổng thống Biden tuyên bố rằng người dân Mỹ có thể đặt niềm vào Chính phủ của mình một lần nữa, khi ông tìm cách giảm những đấu đá chính trị quá nóng ở Washington so với người tiền nhiệm Donald Trump. Nhưng vào cuối mùa Hè, chính quyền Biden được cho đã bị “trật bánh” đáng kể trong một số chính sách, đi chệch hướng bởi cả những sự kiện không lường trước và những sai lầm chính trị do chính họ thực hiện.
Chỉ vài tuần sau khi Tổng thống Biden tuyên bố “giải phóng” nước Mỹ khỏi Covid-19 vào ngày 4/7, biến thể Delta có khả năng lây truyền cao và gây chết người đã hạ gục quốc gia này, chủ yếu nhắm vào những người chưa được tiêm chủng, nâng tổng số người chết và số người nhập viện của Mỹ tăng vọt. Thế giới cũng bàng hoàng chứng kiến việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan sau 20 năm trong một khung cảnh hỗn loạn và bạo lực. Cả 2 điều này được cho đều gây tổn hại lớn về mặt chính trị đối với Tổng thống đương nhiệm Mỹ, khi số phiếu thăm dò của ông Biden đã không thể phục hồi kể từ đó.
Vào cuối tháng 11/2021, khi những ngày lễ cuối năm đang đến gần, biến thể mới Omicron xuất hiện với khả năng lây nhiễm còn cao hơn, khiến phần lớn nước Mỹ một lần nữa phải ngừng hoạt động, gia tăng áp lực hơn nữa lên vị lãnh đạo 79 tuổi. Tờ Politico dẫn lời Robert Gibbs - cựu thư ký báo chí của Tổng thống Mỹ Barack Obama - đánh giá: “Đó là thời điểm tốt nhất, cũng là thời điểm tồi tệ nhất. Tổng thống Biden đã bắt đầu bằng cách làm một số việc quan trọng để đưa đất nước đi đúng hướng. Nhưng với bước ngoặt vào tháng 8 với Afghanistan, tôi cho rằng kể từ đó, một Nhà Trắng đã trở nên bị động bởi các sự kiện bên ngoài”.
Ba thay đổi và một “Joe Biden” khác?
Ngay từ ban đầu, ông Biden đã được nhận định là một Tổng thống Mỹ rất được hoan nghênh, một phần đơn giản vì người tiền nhiệm “khó chiều” của ông. Nhưng với những nguy cơ như đại dịch hay các cuộc nổi dậy tương tự sự kiện ngày 6/1 ở Điện Capitol, Biden và các phụ tá của ông tin rằng họ cần những bước đi chắc chắn hơn, cho cả mục tiêu tái đắc cử vào năm 2024.
Hai Tổng thống trước đó của đảng Dân chủ - Barack Obama và Bill Clinton - đều đã phải vật lộn với năm đầu tiên đầy thách thức để sau đó có thêm một nhiệm kỳ thứ 2 thuận lợi hơn. Nhưng xu hướng lịch sử và các cuộc thăm dò hiện tại đều ủng hộ đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11/2022, trong khi “biểu tượng” Donald Trump cũng đã rục rịch trở lại sân khấu chính trị và bắt đầu nói nhiều đến chiến dịch bầu cử 2024.
“Tổng thống Biden đã có một số thành tựu lớn nhưng chương trình nghị sự của ông ấy dường như chưa có hướng đi rõ ràng, và lạm phát thực sự là một vấn đề đối với đất nước” - Julian Zelizer, nhà sử học về các Tổng thống tại Đại học Princeton đánh giá, đồng thời đưa ra dự báo - “Chắc chắn sẽ không phải là một nhiệm kỳ Tổng thống tồi tệ, nhưng Biden sẽ phải bắt đầu năm mới này với rất nhiều rắc rối”.
Trong cuộc họp báo đặc biệt dài gần 2 giờ đồng hồ tại Nhà Trắng hôm 19/1 vừa qua, Tổng thống Biden đã hứa hẹn về 3 điều ông dự định sẽ làm khác trong năm tiếp theo của nhiệm kỳ, sau khi báo giới yêu cầu ông nói nhiều hơn về tương lai thay vì kể lể quá nhiều về các thành tựu trong năm đầu tại vị.
“Thứ nhất, tôi sẽ ra khỏi nơi này (Nhà Trắng) thường xuyên hơn” - Tổng thống Biden nói hôm 19/1 - “Tôi sẽ ra ngoài và nói chuyện với người dân. Tôi sẽ tổ chức các diễn đàn công khai, giao tiếp với mọi người, giải thích những gì chúng tôi đã làm, tại sao nó quan trọng và điều gì sẽ xảy ra nếu họ ủng hộ những gì tôi muốn làm”. “Thứ hai… tôi cũng sẽ ra ngoài đó để tìm kiếm thêm lời khuyên của các chuyên gia bên ngoài (Chính phủ). Từ học giả, các nhà báo, đến các nhà tư tưởng… Tìm kiếm thêm nhiều thông tin và phê bình mang tính xây dựng hơn về những gì tôi nên và không nên làm” - ông chủ Nhà Trắng nói. Cuối cùng, vị Tổng thống đảng Dân chủ hứa sẽ tham gia tích cực vào chiến dịch bỏ phiếu giữa kỳ vào tháng 11, thể hiện sự tiếp sức công khai đầu tiên cho đảng nhà trong cuộc bầu cử quan trọng, dù không có tên ông trên lá phiếu: “Chúng tôi sẽ huy động thêm nhiều tiền… để đảm bảo rằng chúng ta đang giúp đỡ tất cả các ứng viên”.
Trước màn thể hiện đầu tiên và những hứa hẹn của Tổng thống đương nhiệm, David Ignatius - biên tập cấp cao của The Washington Post - gây chú ý với lời khuyên rằng ông Biden nên quay trở lại phong cách ít lời “đao to búa lớn” - vốn đã tạo bên bản sắc cho vị chính khách lâu năm. Nhưng trước đó, trong một bài phát biểu hồi đầu tháng này nhân kỷ niệm một năm diễn ra sự kiện 6/1, Tổng thống Biden đã báo hiệu những thay đổi nơi bản thân ông. “Tôi không muốn đấu đá (chính trị đảng phái)… Nhưng tôi cũng sẽ không thu mình lại” - ông Biden tuyên bố.