Tín hiệu khởi sắc
Các số liệu được công bố hôm 18/10 thể hiện mức tăng trưởng cao hơn 4,4% mà giới phân tích đã dự báo, cho thấy cơ hội đạt mục tiêu tăng trưởng hằng năm của Bắc Kinh vẫn nằm trong tầm tay. Trong 9 tháng đầu năm 2023, nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 5,2% so với một năm trước đó.
“Mục tiêu tăng trưởng (khoảng) 5% là có thể đạt được” - Zhiwei Zhang, Chủ tịch kiêm nhà kinh tế trưởng của Pinpoint Asset Management ở Hồng Kông, nhận định trong một báo cáo nghiên cứu.
Trên cơ sở hằng quý, nền kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng 1,3% trong khoảng thời gian từ tháng 7 - 9/2023. Tốc độ này nhanh hơn mức tăng trưởng 0,8% theo quý được ghi nhận trong 3 tháng tính đến tháng 6.
Theo dữ liệu của NBS, chi tiêu tiêu dùng đã nổi lên như một trong những điểm sáng nhất trong khoảng thời gian từ tháng 7 - 9 năm nay. Doanh số bán lẻ tăng 5,5% trong tháng 9, là tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong 4 tháng qua. Chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ liên quan đến lễ hội đã tăng nhanh vào tháng trước trước kỳ nghỉ Tuần lễ Vàng kéo dài 8 ngày hồi đầu tháng này.
Doanh số bán thuốc lá và rượu đã tăng 23% trong tháng 9 so với một năm trước, là mức tăng cao nhất trong tất cả các phân khúc chi tiêu. Tiếp theo là dịch vụ ăn uống và sản phẩm thể thao, giải trí với mức tăng trưởng lần lượt là 12,8% và 10,7%.
Sản lượng công nghiệp của Trung Quốc tăng 4,5% trong tháng 9 so với một năm trước, tương đương với mức tăng trưởng trong tháng 8. Đầu tư vào tài sản cố định như đường sá và sân bay tăng 3,1% trong 9 tháng đầu năm. Tại khu vực tư nhân, đầu tư giảm 0,6% nhưng đầu tư của khu vực nhà nước tăng 7,2%. Đặc biệt, đầu tư cơ sở hạ tầng cũng tăng tốc.
Ngoài ra, tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị - thước đo tình trạng thất nghiệp ở các TP và thị trấn - đã giảm xuống 5% trong tháng 9, từ mức 5,2% trong tháng 8, cũng đánh dấu mức thấp nhất kể từ tháng 11/2021 đến nay.
Tuy nhiên, lĩnh vực bất động sản quan trọng nhất vẫn là một lực cản. Theo NBS, đầu tư bất động sản giảm 9,1% trong 9 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Số lượng nhà mới xây mới được tính theo diện tích sàn đã giảm 23,4% so với cùng kỳ trong tháng 9, sau khi giảm 24,4% trong 8 tháng đầu năm.
Các nhà phân tích của Capital Economics nhận định, hoạt động xây dựng nhà ở mới của Trung Quốc hiện đang ở mức thấp nhất kể từ năm 2005, là minh chứng cho việc “các nhà phát triển vẫn đang thận trọng”.
Thị trường bất động sản Trung Quốc, vốn chiếm tới 30% nền kinh tế, đã rơi vào khủng hoảng hơn 2 năm trước sau khi Chính phủ tiến hành thắt chặt hoạt động vay mượn của các nhà phát triển. Cuộc suy thoái này được cho có thể sẽ kéo dài, gây ra mối đe dọa lớn đối với triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc trong vòng 3 - 5 năm tới.
“Sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc vẫn còn ở giai đoạn sơ khai” - Harry Murphy Cruise, chuyên gia kinh tế tại Moody's Analytics, bình luận - “Và với tình trạng suy thoái của thị trường bất động sản không có dấu hiệu chậm lại, một đám mây đen vẫn lơ lửng trên đầu”.
Dựa trên dữ liệu hôm 18/10, ông Cruise dự báo nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 5% vào năm 2023, nghĩa là cao hơn một chút so với ước tính trước đó của Moody's Analytics là 4,9%.
Đầu tháng này, Ngân hàng Thế giới (WB) vẫn giữ nguyên dự báo GDP của Trung Quốc năm 2023 - sẽ tăng 5,1%. Tuy nhiên, WB đã cắt giảm dự báo năm 2024 từ 4,8% xuống 4,4% với lý do những khó khăn dai dẳng như nợ công tăng cao, bất động sản yếu kém và dân số già đi.
Nỗ lực của Bắc Kinh
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã có khởi đầu năm 2023 vững chắc sau 3 năm hạn chế vì Covid-19. Tuy nhiên, sự phục hồi đó đã chững lại trong các tháng từ tháng 4 - 6, trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng yếu, bất động sản sụt giảm dai dẳng và nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa sản xuất của nước này giảm sút.
Chính phủ Bắc Kinh thời gian qua đã tăng cường nỗ lực phục hồi tăng trưởng, bao gồm cắt giảm lãi suất, dỡ bỏ các hạn chế đối với việc mua nhà và ô tô, đẩy nhanh các dự án cơ sở hạ tầng, đồng thời nới lỏng kiểm soát vốn để thu hút đầu tư nước ngoài.
“Có đủ dấu hiệu tích cực trong dữ liệu gần đây để cho thấy nền kinh tế Trung Quốc đã chuyển hướng” - các nhà phân tích từ Capital Economics cho biết trong một báo cáo nghiên cứu hôm 19/10 - “Điều này phần nào phản ánh sự tăng cường hỗ trợ chính sách gần đây của Chính phủ”.
Chính quyền Trung Quốc tuần này tuyên bố sẽ phát hành thêm 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 136,8 tỷ USD) trái phiếu chính phủ trong quý 4/2023, nâng tỷ lệ thâm hụt lên khoảng 3,8% trong năm, tăng từ mức tiêu chuẩn 3%.
Theo Bộ Tài chính nước này, số tiền nói trên sẽ được phân phối cho chính quyền địa phương, chủ yếu sẽ được sử dụng trong 8 lĩnh vực, bao gồm các dự án tái thiết sau thiên tai, phòng chống và quản lý lũ lụt, cùng các dự án nâng cao năng lực ứng phó khẩn cấp thiên tai.
Trong một báo cáo nghiên cứu, CITIC Securities cho biết, việc phát hành trái phiếu dự kiến sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong quý 4 và năm tới. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng GDP hằng năm trong quý 4 được cho sẽ tăng 1,42%, trong khi 500 tỷ nhân dân tệ còn lại dự kiến sẽ được đưa vào sử dụng vào năm tới sẽ thúc đẩy tốc độ tăng trưởng GDP hằng năm trong quý tiếp theo tăng 0,37%.
Tài trợ cho đầu tư cơ sở hạ tầng thông qua phát hành trái phiếu chính phủ được cho phần nào phản ánh sự thay đổi trong tư duy chính sách, bằng cách san bớt gánh nặng tài chính lên chính quyền trung ương, thay vì các chính quyền địa phương ở Trung Quốc đang không còn dư địa để tận dụng.
Theo thông báo hôm 24/10, Chính phủ Trung Quốc sẽ chuyển vốn từ khoản vay bổ sung cho chính quyền địa phương để sử dụng cho các dự án trong năm nay và năm tới. Các nhà lập pháp cũng gia hạn ủy quyền cho Hội đồng Nhà nước đến năm 2027 để giao trước một số hạn ngạch trái phiếu địa phương cho năm tiếp theo.
Bình luận với Bloomberg, cựu Phó Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chu Minh tin rằng những thay đổi về ngân sách mới này sẽ có “tác động lớn”, chỉ ra việc gói này rõ ràng được dành riêng cho một số lĩnh vực cụ thể, sẽ giúp cải thiện khả năng cạnh tranh của Trung Quốc về lâu dài.
Các nhà phân tích tại Goldman Sachs thì cho rằng: “Các nhà hoạch định chính sách hàng đầu Trung Quốc đã thể hiện sự tập trung quyết liệt vào nền kinh tế và thị trường tài chính thông qua nhiều động thái khác nhau, điều này có thể giúp khôi phục niềm tin ở một mức độ nào đó”.
Quan trọng, những nỗ lực về chính sách được kỳ vọng sẽ giúp ngăn chặn dòng vốn chảy ra ngoài và giảm bớt sự mất giá của đồng nhân dân tệ, đồng thời thúc đẩy một thị trường mạnh hơn để hỗ trợ cho quá trình phục hồi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Goldman Sachs ước tính, dòng vốn ngoại hối chảy ra từ Trung Quốc đã tăng lên 75 tỷ USD trong tháng 9, cao hơn 80% so với tháng 8 và là con số hằng tháng lớn nhất kể từ năm 2016.
